usa ka episode sa Maalaala mo kaya...

dili man ta ko ganahan
motan-aw apan naunsa ba nga
nabira man jud ang akong nawong sa tv screen sa usa ka episode sa
maalaala mo kaya...

ingon ani ang estorya: bata pa sila nga nagminyo. Nagtuman sa gusto bisan wala pa kahuman og eskwela. Gitaban si Chona ni Domeng. Buros nang daan. Wala na tingugi sa iyang Tatay sa tibook niyang kinabuhi hangtod sa iyang kamatayon tungod sa dakong kahiubos.

Tungod kay nahigugma man, naningkamot si Domeng. Nag-Saudi. Siging overtime. Samtang si Chona
nag-atiman sa ilang tulo ka anak. Paspas man sab manganak lagi kining nahigugma.

Tingob ang pauli ni Domeng. Usahay gani dili makauli bisag pasko. Kasagaran kausa lang kauli sa usa ka tuig.Siging overtime, nagtigom og kwarta. Wala na'y panahon sa pamilya.

Hangtod nga kini si Chona gamingaw, og gisamokan sa mga anak nga nagkadagko na og dili na mopatoo kaniya kay wala may Tatay
nga unta modisiplina.

Natintal si Chona sa ilang silingan nga si Kardo. Tighatod man god og sud-an. Tig-ayo sa guba nga
gripo. Didto sa comfort room, naghuman silang duha. Nabasa man god si Kardo sa naguba nga gripo og naghubo sa iyang saliko. Nakita ni Chona ang iyang bus-ok nga dughan og ang himsog nga braso. Natugkan og kaulag. Samtang si Kardo usab dugay ra intawong naibog ni Chona. Nabakante sab ang kanahan.

Nakabuhat sa ingon si Chona, ang pagbudhi.Tungod lagi sa kahidlaw sa undanong kalipay. Kamingaw sa usa ka payag. Kahuyang sa mga tuhod nga miluhod sa atubangan ni Kardo.

Naburos si Chona sa iyang ikaupat nga anak. Dili kang Domeng.

Dili kamaong mamakak kini si Chona. Og siya pay paingnon, dili na dugangan ang iyang sipyat sa pagbudhi sa iyang bana, sa laing sala sa pagpamakak. Og busa usa ka adlaw niana, samtang nagkugos si Domeng sa kamanghoran, miluhod si Chona og nangayog pasaylo kang Domeng. Anak ni Kardo si Domeng Jr.

Lisod mapasaylo ni Domeng ang usa ka mabudhion. Apan aron walay ikasulti ang mga tawo didto, gipakisama ni Domeng nga anak niya ang dili iyaha.

Namahawa sila sa maong lugar aron lang unta kalimtan ang tanan. Apan lisod usab ang pagkalimot sa maong hitabo. Kada-adlaw makita niya si Domeng Jr. og mubokal ang iyang dugo.Makita niya ang pagbudhi kaniya ni Chona.

Gusto ni Chona nga dili mabuak ang ilang kaminyoon. Naningkamot.Gihinayhinayan niya pagtapak ang mga nangawala.

Gusto ni Domeng ang pagpasakit. Nangita siya sa bayad sa iyang kasakit. Wala na'y gana nga mabuhi. Nakapaanak sa laing babaye. Natawo si Ronron.

Wala na maantos ni Domeng Jr. ang gibuhat sa iyang amahan. Mibalik sa ilang balay dala si Ronron. Sa tinood, patas na sila ni Chona. Kon si Chona naa'y Domeng Jr. si Domeng naa sa'y Ronron karon.

Naa ang kasilag. Nasilag si Domeng Jr. sa iyang giilang amahan nga nagdaogdaog sa iyang inahan.
Naa pa gihapon si Domeng nasilag kang Chona. Pait ang natagamtaman ni Ronron sa mga kamot ni Domeng Jr.

Miabot ang panahon nga gisultihan na gayod ni Chona si Domeng Jr. sa matood nga panghitabo. Siya ang unang nakasala. Buotan nga tawo si Domeng nga nanimalos lang sa iyang asawa nga nagbudhi kaniya.

Miabot na ang pagsabot. Nangayo og pasaylo si Domeng Jr. kang Domeng. Nagkita na usab sila sa iyang tinood nga amahan nga si Kardo.

Natapos ang estorya. Nagpinasayloan silang tanan. Mibungat sa mga linya si Chona, nga ang kamatooran sa kataposan magmadaogon lang gayod gihapon.

Wala ko katulog adtong gabhiona. Naghunahuna. Nangandoy nga unta wala na lang mitug-an si Chona ngadto kang Domeng mahitungod sa pagkaburos niya kang Kardo. Total wala may nasayod.

Apan mao kana ang estorya. Para kanako ang drama nahitabo tungod kay mitug-an man god si Chona, bisan wala na unta kini kinahanglana sa ilang pamuyo. Unta nagmalinawon silang tanan. Unta wala na kaayo motaas pa ang iyang pag-antos.Unta wala na masakiti si Domeng sa gibuhat ni Chona.

Apan lahi sab ang tagsulat. Gibulikat niya ang kamatooran. Daghan uyamot ang nasakitan.

Nganong nadistorbo ba ako nianing episoda? Motaas na ang estorya. Apan dili na nako kini tukion, dili na kini nako bukikion.

Tungod kay ang sunod nga estorya nga sama sa maong episode, kabahin na man kanako.

Dinhi na lang ako kutob. Sa ginaingon ko, aron walay masakitan, mas maayo pa nga tipigan una
ang kamatooran. Mas maayo pa gani nga ilubong na kini sa kalalom nga kinse brasas, kanang dili na gayod nila makita. Kanang dili na malukat. Usahay man god, baho kaayo ang kamatooran.

Bahong patay. Og ang angayan nga butanganan niana, mao lang gayod ang lubnganan. Sementado nga pantyon.
Wala na ako'y angay pa nga ikasulti.
Patay na man pod si Mama. Misunod si Papa.

Hamubo lang ang sugilanon kabahin nila. Og kabahin nako. Og duha lang ang nasayod niana.