ang kamatooran

mihangad ka man god
tan-awa napandol ka na hinoon
nabun-og ang imong mga kumagko
og nasamdan ang imong kasingkasing
sa paghandom anang mga gilak
sa mga bitoon

awata ko
wala ako mihangad anang mga hinog nga mga bulan
og bitoon
sa ilang mga langit
wala nako gihandom ang mga hinog
nga bayabas
nianang mga taas nga sanga nga lisod
na nakong kab-oton

midungo ko
mitan-aw ako sa nataran sa yuta
sa hapnig sa mga sagbot

gipabati ko sila sa akong mga hinay nga tunob
sa gilok diha sa akong mga lapalapa
mitutok ako sa ubos sa ilang mga lawas
sa usa ka darohan nga andam
na nga tamnan sa mga lugas
sa mga liso
nga angayan na gayod nga ipugas
tagbo sa ulan
nga umaabot

ingnon ta ka
ang kaanindot og kalami sa katooran
atua ra baya didto
sa ubos dili sa taas
sa tunga dili baya sa kilid

ayaw og pangita anang bulawan sa panganod
kay mawala ka sa pasikotsikot sa mga gapnod

tan-aw sa ubos
dili puti dili luspad
pula nga antulanga
itom nga buhok sa gatinga
sa kahumot sa kagabhion

gikan sa gabii

pag-abot sa kabuntagon

midan-ag sa akong aping
ang bag-ong kainit

gitagbo ko ang adlaw

nasabtan ko ang kangitngit
sa imong kamingaw

pagbatog

wala ko makahigayon pagdayeg
sa pagbatog sa mga salapati

og ang paglupad nila palayo kanako
wala na nako matagad pa samtang

ako usab nia sa akong pagpanaw
paingon sa dapit nga wala pay ngalan

Sa Dakak

puti ang mga balas
og anaa ka sa silong sa punoan
sa dakong kahoy sa
pitogo

sa imong kilid anaa ako
naghawiranay tang duha sa atong mga kamot
og milantaw kita sa unahan

pagkaputi sa langit
og pagkamaaghop sa mga panganod nga asul
pagkamalinawon sa panahon
ang dagat mora na lang og habol
sa usa ka higdaanan

hinay ang taghop sa hangin
madungog nako ang pagkapalid sa pipila ka mga lugas
sa puti nga balas

sa hinay hinay ang atong mga palasyo
sa daplin sa baybayon
nangatumpag sa masupilon nga mga balod sa dagat

masulob-on ang awit sa usa ka dahon nga nahulog
dapit sa imong dughan
ang kainit sa adlaw hinay kaayo nga midan-ag
sa mga omang nga ganiha rang gadagan-dagan

kunilinguist

The Great Medicine of the Three Mountain Peaks is to be found in the body of the woman and is composed of three juices, or essences: one from the woman's mouth, another from her breasts, and the third, the most powerful, from the Grotto of the White Tiger, which is at the Peak of the Purple Mushroom (the mons veneris).

– Octavio Paz. Conjunctions and Disjunctions.

ang g-spot
mao kana ang Groto sa Puti nga Tigre
nga mao usab ang Tumoy sa Dinorado nga Ligbos.

gusto niya nga adtoon ang imong tulo
ka langub sa kalipay,
diha sa imong baba, diha sa imong totoy, diha
sa balayan sa imong kinhason.

andig andig sa andes andes
nga sa dihang nabyudo na si Papa
og naghandom kang Mama

miingon siya nga kadtong kinhasona
maingon ingon gayod

paghingutas

i. pag-agulo sa usa ka babaye nga uhaw kaayo sa gugma

ang imong hunghong sa akong dunggan
misuot sa mga ugat sa akong utok

ang imong ilong misusi sa kalibog sa akong mga buhok
sa tunga tunga sa atong paghingutas
mibutho ang kalaliman sa usa ka talagsaong himaya

"patya! patya! patya ko!" miyama yama ka og bungat
nianang mga pulong nga sayod ko lahi ang ang imong buot ipasabot.

ii tubag sa lalaki nga dugay na usab nga wala magamit

ang imong mga dalunggan nagpangamay
sa akong mga hunghong
og ang imong mga buhok
morag mga kamot nga mibira kanako

mitugsoy ang akong ilong
og mikusog ang akong pagginhawa

gisuyop ko ang hangin
sa atong lawak sa pagbati ning gisaloan tang kaulag
mora akog buyog nga mobatog
kanimo og akong gihigop ang nektar
sa pula nga rosas nga anaa diha sa imong ngabil, sa imong dughan sa imong bilahan

nag-uros-uros ang akong gugma,
mibuhagay nga morag busay, og ikaw babaye
anaa sa akong ubos, sa akong tiilan, naligo, nagpauraray, miluhod kay nahinangop usab kanako

"Luyaha ! Luyaha ! Luyaha ko!"
maoy balos ko kanimo.
..............................................................................................

buotan nga bata

kurat sab ning imong mama
gimugna ka

sa unang paggawas
nimo hingpit ka nga tawo

apan sa hinay hinay
gikuha niya
ang alang unta kanimo

gipapas niya ang imong mga mata
kay hadlok siya
sa imo unyang makita

gitangtang niya ang imong mga dalunggan
kay wala siya'y salig
sa imong mga madungog

sa dihang misulay ka unta og simhot
iyang gidalidali og langkat ang imong ilong
kay kuno dili siya ganahan sa baho sa maong palibot

gipanghimak niya ang imong mga buhok
ang imong mga kilay og imong mga pilok
kay dili na kuno nimo kini kinahanglan

gibilinan ka niya og baba
apan iya kining gipatak-om

aduna kay liog
aron puhon aduna ra unya siya'y abison

ikaw ang iyang gipanghambog nga
buotan nga bata

nakaiyak ko sa dihang ikaw mitug-an sa tanan
didto sa mga dagkong bato nga amang
nga nagyampungad sa atong lapyahan

salamin

puti nga lotus
ibabaw sa tubig

naglutaw
mibuswak

sa usa ka sayo
nga buntag sa Pebrero

mitapad ka
mihawid sa tubig ang imong
wala nga kamot

mihikap ang imong
mga tudlo sa usa ka tin-aw nga panglantaw

nagpakaaron-ingnon
ka sa atubangan sa usa ka salamin

gibahin nimo ang imong anino
usa sa ilalom usa sa ibabaw

katunga lang ang imong ikahatag
diha sa mga kamot sa kamatooran

ingon ani

magkita kitang duha didto sa layo nga lawod
sa atong mga kamingaw
duha kita ka gagmay nga bangka

pag-abot didto tagoan nato ang atong mga layag
sa baga nga gabon

magtapad tang duha maghawiranay ang atong mga katig
ihatag ko ang usa ka lig-on nga pisi diha kanimo

og imo kining dawaton sa imong usa ka kamot
og ihikot sa imong hawak
og diri sa akong liog imo ihikot
ang lain nga tumoy niini

ingon ana ang mahitabo
kon dili kita mamati sa iyang pahimangno

mibahad ang dagat
sa usa ka dakong buhakhak

og human malunod ang duha ka bangka
mobalik kini sa usa ka kahilom

ang mga gapnod nga nakakita
dili na lang gayod magsaba

agianan

agianan lang kitang tanan
og sukdon ang atong kalig-on
sa pagyatak sa ilang mga sapatos kanato
kita nga natig-a sa ilang paglabay-labay kanunay

usahay natusok kita sa ilang mga payong
usahay bunalan kita sa ilang mga baston
usahay gihimo lang kitang lutsanan sa ilang paggukod
og pag-ikyas

ang atong kalapdon og katas-on
anaa sa pagsumpay-sumpay sa ilang mga tunob
og ang atong kasakit usahay
anaa sa pagpaabot

anaa ang mga tubig
gikan sa ilang mga kusina
anaa ang mga inagas sa mga ulan gikan sa langit
og sa mga sandayong
anaa ang mga lama sa ilang mga nilabhan
nga giyabo gikan sa ilang mga palanggana

anaa ang mga buling gikan sa ilang mga lawas
usahay anaa pa gani ang hinaw-as sa ilang mga kasilyas
anaa usab ang mga dugo
sa mga gipamatay nga hangtod karon
wala'y nanug-an kon kinsa
og ngano

agianan lamang kita
og walay sakto kanato nga sarang ilang tuhuan
walay nangita kanato
og nangutana kon kita
aduna ba'y kasayuran

nganong lingin ang kalibotan
nganong walay utlanan ang kasakit?

wala nako usiki ang mga oras sa adlaw og gabii

gilambast ko nimo
nganong giusik-usikan ko ang akong mga oras
nganong giswits nako ang adlaw og gabii
nganong girambol ko ang mga segundo
nganong giabrihan ko ang mga prisohan
sa mga dinakpan nga panahon
og ako silang gipalupad
silang tanan didto sa mga kapatagan,
mga kabukiran
didto sa kawanangan

wala nay oras nga nabilin
og ikaw misulay paghadlok kanako
dala nianang sinako nga pahimangno
og pagbasol
gusto nimong abison ang akong mga panit
og gusto nimong mabati nako
ang kahapdos

mipahiyom ko
og mipiyong sa akong mga mata
nakita ko na
kon asa diay paingon ang mga hangin
nga nanglabay lang sa kilid sa akong dunggan

andam na ako sa pagkahurot
sa akong mga tinipigang panahon
ang uban nga gusto pang magpabilin
akong giputlan sa ilang mga hukot
kay ang panahon
mas nindot kini silang tan-awon

kon kini sila mga pak-an
daw sama sa mga tamsi
og mga buyog
og mga alibangbang

sinaw ang ilang mga pako
og ang uban morag mga ok-ok
nga kon manglupad na gani
bisan og dili na mamalik
ikalipay ko gayod
sama niining akong kasingkasing
nga hagbay rang namatay
bayad sa akong mga pako
nga mitubo diri sa akong kitin

hangtod sa sunod na lang unya
kon kita magkita pa man ugaling

ako ang bag-ong langgam sa mga panganod

sa dihang nagbulag na sila
bitbit ang iyang mga damgo sulod sa bulsa sa iyang
mga ilok

mipahiyom siya
anang usa ka bangka nga bulan
sa usa ka kangitngit

wala siya magbasol sama sa bulak nga ulahi
na nga mibukhad

o nagmahay sama sa mga pyuos
nga wala kabukhad nga giputol sa hangin sa kahaw-ang
og nahulog sa dakong wanang
sa iyang nataran

gihubo niya ang iyang sanina
og iyang gibukhad ang kanhiay pa niyang gitago nga mga pako

miabot ra gayod ang panahon
og iyang giangkon nga ang iyang kagikan mao ang mga langgam

karon milupad siya nga gawasnon sa mga rehas
sa iyang gugma nga iya na gayong

hingpit nga gikalimtan

ang gibati nga kahaw-ang

usahay sa habog nga akong gipuy-an
mohunong ako sa akong tanan nga gibuhat
manambo sa bintana og

motan-aw ako sa dagat
sama karon

dagko ang mga balod
og lubog kaayo ang tubig nga gikan pa
sa mga suba sa kabukiran

nangahulog ang mga dahon sa mga kahoy
og nagpasad kini sa nataran sa usa ka balay

nga hagbay na nga walay tawo
namahawa na sila og milalin na ang mga namuyo sa laing puloy-anan

nagbulag na ang magtiayon og ang ilang mga bata
giapod-apod sa ilang mga paryente nga sama lang og mga itoy

mao kana ang akong nadungog og mao kana ang akong gihunahuna karon
dili kini alang kanako

alang kini kanimo
ikaw ang kahaw-ang sa akong kinabuhi sama sa dagat nga napungot kaayo
sa iyang gidangatan

gibulabog sa hangin ang iyang mga damgo
gipasa-pasa siya sa mga bagyo og nagkadiin-diin siya og pangita sa iyang dagway

dagko ang mga balod og gubot kaayo ang mga balas sa baybayon
nagkatuagsa ang mga dahon nga nangahulog gikan sa sanga sa mga kahoy

unsa ba ang kahulugan niining tanan?
unsa ba ang atong dangatan?
kinsa ba ako? kinsa ba usab ikaw? asa ba kita paingon?

gipangutana ko ikaw
ikaw nga akong kahaw-ang nga haskang lanoga diha sa tag-as
kaayong mga haligi
sulod sa dagko kaayong mga simbahan
ang imong mga tunob

walay bisan usa ka tawo nga nagpuyo
bisan gani ok-ok wala

bisan gani tungaw wala gihapon

hangin, hangin, hangin, bisag asa, hangin lang gayod lamang.

nabali ang lingin kong kalibotan

pulseras
ang kalibotan natong duha

nangita ko sa kataposan niini
apan ikaw ang nag-utingkay sa sinugdan

gisubay mo ang mga dulunan
og miatubang ka kanako gikan sa maong panaw

"wala'y kataposan ang gugma ko kanimo"
gihagkan mo ang akong aping

gitan-aw ko balik ang kalingin
lig-on, hapsay, sinaw, migilak pa gani sa adlaw

"tan-awa lig-on ang akong gugma kanimo"
tiunay kini

mipahiyom ako kanimo og akong gidan-agan
ang maong pulseras

gisandig ko kini sa bongbong sa akong mga pagbati
mipalayo ko gamay og mitutok

"tan-awa bali ang maong pulseras,
tan-awa, sa dan-ag sa kahayag sa sulod sa akong kasingkasing
nabali ang lingin tang kalibotan" misugid ako kanimo

naglingkod ako tupad kanimo
og akong giihap ang akong mga kumagko

sud sa akong dughan
giihap ko ang mga adlaw og gitan-aw ko ang kahaw-ang sa kawanangan

nangutana kanako kon kanus-a ba

nagpaabot

usa lang ang pultahan
ug duha ang imong kapaingnan

mosulod ka ba og
mogawas ba hinoon?

usa lang ang pangutana
asa ka paingon?

haw-ang ang imong gipuy-an
og pagkadako gayod sa pultahan
apaw unsa ba ang naa sa
gawas
ang naa sa unahan?

usa lang ang imong buhaton
ang paglakaw


og ako mamati sa imong mga tunob
paingon kanako

sa mga sagbot nga haskang hiloma

kahibawong motago ang mga kasakit
og kahiubos sa usa ka lugar nga dili na kini
sila makit-an
morag mga tagolilong
morag aso
morag mga hinungaw sa init kaayo nga
yuta nga kalit lang nga giulan sa
usa ka kaudtohon
sa Marso

ang imong makita mao na lamang
ang pahiyom sa adlaw
nga mihalok sa yuta nga
kaganiha nag-alburoto

ang imong mabati mao na lamang
ang huyohoy sa hangin
ang awit sa usa ka tamsi
nga mibatog sa punoan
sa bayabas

ang imong makita mao na lamang
ang mga pungpong nga
mga hinog nga bunga
nga andam na nga mahulog
diha sa kasagbotan
nga haskang hiloma

diha sa imong pahiyom
nga haskang hilawa

ang kalami og ang kabaho

kon magkuyog na gani ang kalami
og ang kabaho

basin naa na dinha ang tinood nga gugma
sama sa pagkaon mo sa durian

kon magkuyog na ang kaaslom og ang
kalami
basin naa na ang pagmahal
sama sa pagnusnos mo sa kamansilis

diha sa imong nakuha nga samad
gikan sa imong pagdinanghag

nianang pag-ad-ad nimog lamas
gamit ang hait nga kutsilyo sa gugma
diha sa imong kasingkasing

ang sakit sa ending sa "The Visitor"

wa ko ganahi sa ending sa akong Domingo,
wa ko ganahi sa ending sa "The Visitor"

nindot ang mga balod nga misayaw sa
mga asul nga panganod as Australia

ang tigulang nga writer nga nagtago sa
mga tawag sa telepono

natingala nga mikalit og butho ang
usa ka batan-on nga lalaki nga
nagtapis lang sa usa ka tualya nga puti

milingkod sa sala og mibasa sa usa ka
libro mahitungod sa panagbulag sa usa
ka hinigugma

mikutlo siya og usa ka rosas sa hardin
og mibalik

nakita niya ang iyang pagkatawo didto
sa usa ka lawak

abi niya og natulog lang ang lalaki nga
walay sapot

patay na diay.

wala ko ganahi sa ending sa maong pelikula
wala ko ganahi sa ending sa akong Domingo.

init kaayo ang kataposang adlaw sa Pebrero
morag patyon na usab ako sa kamingaw

sahay sakto ka candelaria
mas maayo pa segurong mamatay

ganahan ka kaha sa maong ending?

dili ka usa ka damgo nako sa usa ka babaye

dili ka usa ka damgo nako sa usa ka babaye
nga nagkulob didto sa yuta daplin sa usa ka sapa

usa ikaw ka dayag nga dama sa kamatooran nga akong nahikap
sa mga kamot sa akong panumduman

miingon ang akong tupad sa akong higdaanan
nga ikaw usa lamang ka milamila sa akong kakapoy
og ako naalimungawan lang sa akong katulogon

sa kalapoy sa akong mga unod sa pagkagot sa akong mga ngipon
sa pagkaligti sa akong mga bukog

dili ako motoo niana
kay didtong lugara diin ikaw mikulob og mitalikod kanako
nakita ko ang takdol sa bulan
nakita ko ang mga panganod
nakita ko ang mibuhagay nga busay sa imong likod

nasimhot ko ang kainit sa imong gininhawa
og sa sulod sa akong dughan nadungog ko ang mga awit sa mga anghel

nakita ko ang langit

og sa dihang mibiya ka na kanako
gibati ko ang tumang kamingaw og nakita ko ang pagbatog sa kangitngit
didto sa ulohan sa dagko kaayong mga kahoy

nabati ko ang kabugnaw sa ulan
diri sa akong aping

paghikatulog

ang imong mata
nanawag kanako sa usa
ka katulugon

nangamay ang imong
mga pilok
og ang imong mga ngabil
daw gihay sa usa ka
pula nga rosas
nagpaabot sa
buyog

mipahiyom ang
katulugon
wala ko nagpaabot pa
sa pag-abot
sa kilomkilom

mibuswak ang akong
pagbati
sama usab sa mga bulak sa mangga
didto
sa plaza
nangalimyon

tagbo

katapusang gabii
sa atong halog

pag-abot sa kaadlawon
puston ko ang akong
talagsaong
gibating gugma
diha kanimo sulod
sa akong duha ka
palad


isulod ko sa bulsa
sa akong dughan
og ikuyog ko kini
sa akong pagpanaw

pauli nausab ako sa akong balay
diin ako
mag-inosara

salamat sa halok
sa gugma
sa katapusang halog
gibilin ko kanimo
ang tanan
nga bililhon sa akong
kaugalingon

lakat ka sa imong paingnan
naimo na ang kagawasan

mawagtang kaha kining
sakit sa akong dughan?

nangahulog ang akong
mga luha
didto sa atong lingkoranan

nagpabiling handumanan

nagmilagro ka man karong buntaga

sayo nga mimata
gipasiga ang mga suga
sakit kaayo sa
akong mga mata
og dayon niyag
pamilo sa iyang habol

wala mangadye
nag-ilis og wala na
gani manghilam-os
og dayon og abri
sa pultahan
gawas og dayon
lamba sa
pagpanirado

domingo
oo ang ngalan
domingo

domingo sayo
sa buntag

nakalimot kog
jerjer gabii

ang pamilisopiya ni fr. ferriols kabahin sa pagpakatawo nga lisod kuno kaayo

"lundagin mo baby!"
maoy iyang siging ingon
samtang nagtam-os
siya sa iyang dila
sa atong atubangan
didtos atong
klase sa ateneo

kadtong iyang pahiyom
dili jud nako
makalimtan

nahimo kong
tawo sa kalit
lang kaniadto
sa akong
kahadlok
nga ako iyang
mahagbong
kay dili man
ko kabalo
maghunahuna

kahinumdom pa ba ka ato?

buhi pa baya si fr. ferriols
apan wala na gyod mi nagkita
og kon magkita man
dili na na siya kahinumdom
pa nako
segurado ko

morag dili na
man ko
tawo sa akong
pamati lang

halok sa hangin

abri sa bintana
piyong sa mata
og dayog halok
sa hangin.

adunay mga butang nga ato na lang hiposon sa atong kaugalingon

mao jud

(............................
......................................
........?-------______)/.

ang akong trabaho nga dili gayod nako mahuman sa pipila na ka adlaw

ugma na lang
ngislit ngislit lang sa god
kay kapoy

dili lalim
ang pagpamalak

ugma na lang
pod
kining usa ka
kaso.

ang nahitabo sa usa ka sikat nga mambabalak sa davao city nga mibalhin og puyo didto sa las vegas nga nahimong licensed real estate agent

"Please send me the link.
It's hard for me to keep track.
I'm a businesswoman now,
don't forget.
Bisi kaayo.
I'm online now because
I had to do research
on the type of properties
my clients are interested in.

Now I am sleepy.
We'll chat next time kay alas dose
pasado na diri.
But I'm glad
we have this exchange."

ok, daghang salamat na lang.

kinsa goy nasayod sa tinood nga nahitabo?

wala ka masayod sa tinood nga nahitabo
dugay na kaayo nga bisan og puthaw pa kadto siya

sa pagpunay og higop sa hangin sa dagat,
natunaw na kini og nahimong taya og mikuyog sa dagat

asgad nga pamation nga ang 16 anyos
namatay lang sa usa ka hilanat nga kunohay
sa hamubong panahon
nasulat niya ang mga balak
nga kamaong mosurop sa kasingkasing
sa mga bayot,

sa tinood lang wala ko motoo
nga siya ang nagsulat sa maong balak
og kadtong nobela kabahin
sa usa ka matrona
nga gitaban sa usa ka 17 anyos nga lalaki
nga ang dila aduna pay lama sa gatas
sa iyang inahan

dili nato matantiya
ang iyang kagikan og unsa ang iyang mahimong
mabuhat sa iyang panahon.

Wala akoy saktong kasayoran.
Apan kini lang ang akong ikasulti,
sama sa atong panahon
og sa ilang panahon kaniadto,
ang mga bulak didto sa entablado,
og ang mga buyog sa ilang mga kisame
adunay uban nga dili gayod tinood
walay dahon og walay pako
walay tiil walay sungo

Ang lakat sa pagpakaaron-ingnon
gisugdan na kana gikan pa ni Eba
og ang pagpamakak niya
wala na misabod sa tilaok,
nakalapos na kini paingon sa kasingkasing
mitago sa tiyan,
og ang sampot mikipot.

PAGPAMILO SA MGA HABOL

dili sayon ang pagpamilo sa habol
dili sayon ang pagpangita sa matag tumoy
sama sa mga utlanan
sa atong matag kinabuhi

wala ako maanad nianang pagsusisusi
kon dis-a ka gikan
og asa ka paingon
nagkita lang kita sa usa ka higayon
og nag-ila-ila kitang duha
wala na kita naghunahuna
kon unsay atong tinood nga ngalan

paspas ang panahon
mubo lang kaayo sama sa pagsira
sa usa ka pultahan og dayon pag-abri niini

sama sa atong pagsulod
og paggawas
kalit lang ang usa ka halok
og gusto pa unta og usob

apan ang kahigayonan
sama sa pagsakay
sa usa ka bus paingon
sa ikaduhang lungsod
og dayon nimog kanaog

pagkasayang gayod
nganong karon lang kita nagkita
pagkalapad og pagkaputi gayod
unta sa habol didto
sa atong higdaanan
nga ato lang gibiyaan

wala na kitay panahon
sa pagpamilo og sa tinud-anay
dili sab kadto ato.

dili na nato lisodlisoron ang atong kinabuhi
dapat simple lang god

usa duha tulo
sakto na.

koktow

sa 1919 misikat siya pag-ayo
adunay batan-on nga lalaki
nga nangayo og tabang kaniya
nagkasumpay silang duha

gitudluan niya ang 16 anyos
kon unsaon pagsulat og mga balak

namatay sa tipos ang maong
batan-on sa 1923 og siya
hapit malumos sa kaguol

sa 1937 miabot na usab
ang laing batan-ong lalaki
sa iyang kinabuhi
nga nakahulip sa iyang
kahigwaos

gihimo niyang sikat nga
artista ang maong lalaki

aduna na poy lain
nga lalaki sa iyang kinabuhi
gihimo niyang usa ka nobelista
nianang Babaye sa Mga Bulak

namatay siya
pipila lang ka oras
sa pagkamatay usab sa
iyang amiga nga si edith

gibilin niya ang
Tingog sa Tawo
dinhi sa kalibotan

ang pangutana:
nahilangit kaha siya?

sus kabaduy ba sa
imong tubag!

didto sa sulod

unya miaabot ang panahon nga
sila nalooy kanimo
og ila kang gipasulod og imong
nakita nga silang tanan
nagpahiyom sa ilang
tagsa-tagsa ka kalipay
nga dugay na nilang
gihambin dinhing lugara

nagpunay silang tanan og
tagay sa kalipay
og misuway kag kuha sa
usa ka tasa nga
kainit og silang tanan
mitan-aw kanimo
nga mora bag nasuko

gamay ra ang imong gikuha
apat sakit hunahunaon nga ang
ilang tan-aw kanimo
usa ka akusado nga nakahimo
og dako kaayong salaod
nga ikaw angayan gayong
prisohon sa tibuok nimong kinabuhi

kapoy kaayo, dili ba?
ang problema, nganong misulod ka man
gayod didto

sakit kaayo, dili ba?
karon nga nakagawas ka na
buhata lang ang angayng buhaton

pagmugna og imo
paghimo og imong kaugalingong buho
palawma pag-ayo
og didto pagpuyo.

sulti lang ko

kanang magdungan kitag lakaw
paingon sa usa ka lawak
og nagpaabot ta
og dayon dunay migawas
og mitan-aw kanato
og dayon siya miingon
nga ikaw lang ang
pasudlon og ako
ang ipabilin sa gawas
og ila dayong gitrangkahan
ang pultahan
sa imong dali-daling pagsulod
og wala ka na gani
milingi kanako
og kadtong tawo wala
gani mipahiyom kanako

sakit pod baya kana kaayo.

paghandom ni mama

karong adlawa ania kaming tanan
nagsalo sa mga kagahapon

ania si delia, si leonor, si betty
wala ang ilang mga bana og ang ilang mga anak
nangaon kami sa usa ka paghiusa
alirong sa lingin nga lamesa

nagtupad ming tanan og karon ania
naghandom kami kanimo sa adlaw sa imong kamatayon

ang among gihisgotan mao ang imong mga pahimangno
kaniadto

ang paglikit sa dahon sa budbod nga dili kalas kaayo
sa pinutlan
ang pagbirabira nianang tira-tira hangtod kini matikig
og mopilit sa among mga tutunlan

daghan kag kasakit
nganong wala ka man gayod manulti kanamo?

nahuman na ang tanan og kami wala gayoy nahimo
gawas lamang sa pagbiya kanimo

tagsa-tagsa ang among mga ngabil miyubit nianang
gipangayo nga kalinaw diha sa pagpasaylo.

lisod nga hukom

gusto natong hiposon ang tanan sa balay
ang mga haligi nga walay pinutlan
atong gisaad nga ipabilin

milabay ang katuigan
milampos ang mga anay
og ang mga haligi nangaharag

nahinumduman nato ang
atong pagdakopdakop anang
mga alindanaw didto sa
bungtod

wala gayod kita mangapiang
sakto sa hangin
morag adunay mga pako ang atong mga kitin

karon nganong napudpod naman
ang atong mga ngipon
nganong nasunog na man ang mga larawan
nilang lolo og ni lola

nganong wala naman nato dagkoti ang mga
ludnganan nilang mama og papa

nahulog ang imong panyo nga puti
wala na ako nagpahibalo kanimo

puslan man molakaw lang sab kog ako.

alang kang Al nga miundang ang iyang kalendaryo karong adlawa

sa party
ikaw lang gayod usa ra didto sa kilid sa kusina
puno ang imong dakong plato sa luto ug humba
naay coke naay dinuguan

habhab que habhab ka
walay tingog tingog walay langan langan sa pagkaon
tulon que tulon
inom que inom

og magkulang na gani ang pagkaon
sa imong dakong gana
mobalik ka sa lamesa og lain na usab nga hakot

habhab que habhab
hakop que hakop
puslan man

nga gibiyaan ka sa imong asawa
og ang imong anak gidala niya
balik sa ilaha

mipadako kag husto sa imong lawas
og ang tambok imong gipakatay sa imong
bukton og imong gipalublob diha sa imong tiyan sa imong hawak

puslan man mao kana ang akong madungog sa imong
paghakop sa pagkaon

karon miundang ang imong kalendaryo
dili ko moingon nga kining tanan wala nimo gituyo

sayod ko pareho ra tag pilosopiya
mag-unsa man ang tanan kon wala na diha ang kalipay

puslan man
may pag maglumos sa mantika sa baboy

may pag langkaton ang mga petsa sa kalendaryo
may pag mawala ang lawas og ipadugta didtos menteryo

alang sa usa ka pag-umangkon nga nahagbong sa nursing board exam

sus dodoy
kong nahagbong ka karon
ayaw og kaguol

naa pay sunod
og kon mahagbong na pud ka sa sunod
ayaw lang gihapon og kaguol kay naa pay sunod ang sunod

kon napandol ka bangon lang
kon napakyas ka
ayaw palabi anang kaguol og kabalaka

naa pa gihapoy sunod
naa pa gihapoy sunod anang sunod

ayaw kaguol
kay kitang tanan naa gayoy atong tagsatagsa ka lugar niining atong kalibotan

og kon mahitabo nga wala man gani dinhi sa kalibotan
ayaw kalimot

naa bayay langit.

ang mga bunga sa hunahuna

i

abono ang lugar nga naabtan sa imong hunahuna
pungpong ang mga ulan sa disyembre og
enero
og busa ang imong mga hunahuna milabong kini
nananga
nanahon
og namunga og haskang pagkadaghana

ii

nahimong mamugnaon ang imong mga hunahuna
gibira ang mga pyramid sa egypt
og imong gibalibali og imong gisab-it sa mga panganod
ang imong mga higala imong gipahimutang
giusob ang mga dagway og mga lawas
gipadagko ang mga mata
gipatangkag ang mga dalunggan
gibutangan sa daghang mga bulok sama sa
mga lunhaw nga lunhaw gayod kaayo
sa mga pula nga mas pula pa sa
mga rosas
sa mga lila nga mas lila pa sa
mga ube

iii

gihimo mong tam-is ang kalibotan
gihimo mong mabulukon
gihimo mo kining malinawon
gihatag nimo ang ilang pagkagawasnon

iv

apan ikaw nagpabilin lamang sa imong lawak
gisupakan ka na sa imong silya
gibiaybiay ka na sa imong higdaanan

ang imong kisame naghisgot nga karong gabii
kuyog sa salog ila kang pidyaton

v

wala ka mahadlok
kahibalo ka kon unsaon paghimo og laing lawak
kahibalo ka kon kinsay magbuot sa imong pamuyo
misaad ka

ugma, ugma na gayod
sugod sa kaadlawon

nagtagbo tang duha

sa kataposan nagtagbo
ra gayod ang atong mga dalan
kitang duha

ikaw ang akong damgo
og ako ang imong kamatooran

apan wala ka man mangambat
bitbit ang imong tsinelas

mitan-aw ko kanimo
og ako untang sangpiton ang imong ngalan

gisamkon ko ang imong mga gahom
apan wala ka gayod molingi kanako

nagtagbo lang ang atong mga dalan
og igo lang kining nagtupad

mipadayon ka
mipadayon sab ko

lahi diay ang padulngan sa damgo
lahi diay usab ang abtanan sa kamatooran

ang damgo natigulang na
apan ang kamatooran nagpabilin pa sa iyang kabata.

lubot

kay wala man lagi siya
sugta

naghubog siya
og gipatumba niya
ang pipila ka
botelya sa
san mig beer

nagpunay
og bagotbot
nga nag-inosara

ang iyang kahiubos
nanugilon

"nawong mo
lubot ko ra!"

tanlag

usa ka hapon niana
nagtanga ka sa imong palibot
nagkatuali ang imong
mga pangwenta
og gibati mo
ang dako og lapad
kaayo nga kalibog
kon unsa ba gayod
ang imong buhaton

kon unsaon mo pagtubag
ang mga pangutana
sa imong kinabuhi

milakaw ka
wala'y dala og
mipalabay ka sa imong
panahon diha
sa hawanan sa imong
kinabuhi

mibatog ang usa ka
gamay kaayong alibangbang
diha sa imong
abaga
nagtinutukay mong duha
wala nimo siya
bugawa
gipasagdan mo lang
ang iyang kahilom
og sa pipila ka gutlo
lamang
milupad kini
palayo kanimo

kalit lang
misantop sa imong
hunahuna kon unsa
gayod ang angayan
nga buhaton

pagbati

sa dihang miabot na siya
lahi ang imong gibati og lahi ang imong nakita

wala ka kasabot sa umaabot
gilantaw mo siya og dili ka gayod makatoo nga

ania na siya sulod sa imong lawak nga imo na
gayod siyang mahikap

siya nga usa lamang unta ka damgo sa pipila
ka mamingaw nga kagabhionng nanglabay

nga ikaw og ang imong alugnan lamang ang
nagdulog nagtinandayay naghalog

gihapnig mo ang puti kaayo nga habol
diha sa imong higdaanan

gidap-ig mo ang imong nawong sa
humot kaayong tualya nga wala pa nimo magamit

misayaw ang imong mga buhok
og mibalod sa imong mga pilok

mipahiyom ang imong mga ngabil
morag mga sakayan sa dagat diin sa sulod niini

ang imong mga mata nanakay og mipadulong
ngadto kaniya

pagkaputi, pagkahumot, pagkaanindot, pagkamaanyag
sa imong damgo nga miabot nga karon imo nang gihikap

pagkapalaran sa imong mga kamot
og sa kalipay ang imong mga tudlo nangumot