ang akong paboritong titser

ang akong paboritong titser suod kaayo sa akong mama
misakay sa usa ka bus gikan sa bukid
pauli sa ilang balay sa syudad
mga usa ka gatos ka kilometro
ang kalay-on

og siya malipayon kaayong nagbitbit
og tulo ka manok nga gituali og gihuktan
sa usa ka pisi nga abaka

tulo man god mi nga first honors
sa klase

nag- tie.

og ang second duha ka buok pod
og ang third upat ka buok

og kaming tanan honors
aron walay mahay

ang among third
anak sa kapitan

og ganiha nabusog
ang akong paboritong
titser kay
nangaon ang among
klase sa dako kaayong
lechon

halad sa graduation.
tagnaa kuno bi kon pila mi kabuok sa klase?

ANG LIBAT OG ANG POTOT

ang libat seguro malipayon nga tawo
kay ang iyang makita puros man jud tagurha.

og ang potot magul-anon gayod
kay dili kaayo maayo ang iyang paminsar
tungod kay sa ginaingon na ni
kurog-nga-bangkaw

(i.e. shakespeare)

ang iyang utok hadool ra kaayo
sa iyang lubot.

sahay malibog ko nga ako unta
dili man libat og dili pod potot,

pero, morag daghan gayod ako kaayo og
kulang.

gusto nako walo ka buok ang akong
mga kamot
og pulo ka buok ang akong mga tiil

gusto ko nga singkwenta ka buok
ang akong mga mata
gusto ko nga kini puros libat

og gusto ko nga mahimo akong potot
gusto ko nga mag-abot ang akong tae
og ang akong utok

gusto ko nga mahimo akong walay pulos
gusto ko nga sukdon kon asa gayod
kutob ang imong gugma kanako

ang hilig god nimo
bright og taas og gwapo.

(kagalot ba nimo tawon oi!)

kay nalooy lagi ka

nag high blood, nanawag nimo nga unta mobalik ka sa pilipinas
aron mag-usa mong duha kauban ang iyang tulo ka mga anak sa unang asawa og ikaw ang iyang
gustong mahimong kapikas karon

og karon nga na-stroke na jud siya og dili na kabalik sa saudi
nangutana ka kon unsay imong buhaton kay nalooy ka man gud
sa iyang mga anak nga puhon kay siya wala na may pulos
wala nay kwarta kay wala nay trabaho

og ang iyang mga anak, makaundang na sa pag-eskwela
kay unsa ba diay ang buhaton kon ikaw malooy sa usa ka tawo nga wala nay pulos?

wala lang. suma sa imong pulong, nalooy ka lang.
diha ra kutob. looy pod.

manggiloy-on ka gayod. dili ba?

yagit sa boracay

alas 4:35 sa buntag
naglakaw-lakaw ako sa daplin
sa baybayon sa boracay

nanguha ko og mga pictures
gamit ang akong olympus nga camera

naa ang morag mga ang-ang nga
resort hotel diin ang mga koreans ang
mga guests, sa pikas hotel mga germans
nga nagpunay og danke schon

pagkaputi gayod sa mga balas dinhi
walay kalainan sa beach sa Dakak

morag kaputi sa likod sa amerkana
nga naka-two piece nga akong gisundan
naligo siya sa usa ka tin-aw kaayo nga dagat
shoot diri, shoot didto
mao kana ang akong gihimo diri

dunay nindot nga mga lugar
mga lingkoranan nga gahay-ad
mga lamesa nga nagbilangkad
gipangkulob pagkahuman sa mga buffet kagabii
dunay tag 220 duna gani tag 560

naay mga lubi nga morag mitugsoy duna poy
nagtakilid sa dagat paingon sa adlaw
nga nagpatakilid usab sa kahayag

nabuak ang kangitngit
mipuli ang kahayag sa sayong kabuntagon
nakita ko ang mga nanunggo nga mga baroto
lain laing kolor: pula, puti, berde
ang uban dunay mga asul nga layag

adunay mga lalaki nga bus-ok kaayo og mga lawas
naghusbad sa mga pisi
kay andam na usab sila sa usa ka adlaw nga sinuhulay
sa mga turistang mag-island hopping

pwede dos mil kon upat ka tawo og kon pulo kabook
pwede sais mil
dayon didto lang kuno mangaon sa
puka beach resort
sa laing isla

nindot ang lugar
apan sama sa lugar nga mga nindot
sa kadugay nimog suroy-suroy makita mo usab
ang mga ngil-ag nga morag mga ap-ap
sa usa ka turistang mini

og kon sa unang tan-aw asenso na gayod
kining lugara
apan dili kana tinood

og sama sa mga pahiyom og katawa sa mga tawo dinhi
nga makaingon ka nga paraiso kining lugara
sa dugay madungog mo usab ang mga
bakho nga nagpahipi
sa kadugangan makita mo usab ang uban
nga nagmug-ot kon sila mag-inusara na lang

ang uban dili ikatago nga nanghubag
usab ang ilang mga mata

kon tinood ka gayod nga maniid sa kalihokan
aduna ka usay makita nga dili mao

pananglitan sama kanako nga labian usab ka himantayon.

milabay ako sa usa ka beach resort nga gipanag-iyahan sa usa ka german
adunay bata didto nga natulog
luspad, niwang, gubot ang buhok
walay kaligo, katulgon
nagluko sa ibabaw sa balas nga puti
ang iyang tiil nalubong
gani sa usa ka ugdo nga balas
nga seguro gihimo niyang habol kagabii

migawas ang german nangisog
gibunlot ang bata nganong natulog sa iyang mga puti nga balas
nganong nagpakaulaw kini sa iyang mga guests
bad to look at really
a sore

adunay dakong binatilyo nga taas og buhok nga gitagkosan og lastiko
ang iyang buhok
morag samurai

hamtong na, adunay bulbol na ang iyang ilok
gikakos ang bata og iyang giingnan ang german

nga sorry, dili na mausob, kagabii pa baya niya
gipangita ang iyang manghod
nga ania ra diay sa beach resort sa german nahikatulog.

wala pa silay pamahaw. ang binatilyo wala man goy customer gabii.
nahubog. gihagkan lang sa usa ka hapon nga bayot og dayon
wala gidayon ang deal kay nanimahong asin ang iyang

kabalo na ka. wala man god pod siya'y kaligo.

nahitabo gihapon kini sa boracay, station 2.

kausbanan

mibalik ako dinhi
kaniadto dako pa kining lasang
og ang iyang mga pulong
mapagarbohon sa iyang
mga salinsing, mga sanga,
mga dagkong kahoy
sa dum-on og bawno

ang iyang mga awit
duyog sa mga gangis
mga hagunos sa dagkong mga pako sa agila
nga agik-ik sa mga unggoy
nga nangumpayot sa mga bagon

karon nangahulog ang mga dahon
og bulak sa mga acacia
nawala na ang mga bagon
gipanghukot sa ilang mga sakayan
kay namalhin na ang mga kulungon
og mga itomon didto sa laing
isla nga wala pa mataaki
sa mga tunob


dinhi dako na ang kalainan
gipatag ang mga bungtod
nagtukod na usab og bag-ong mga villas
daghan na ang mga billboards
og ang mga awit sa mga kahoy
og mga sapa apil na ang mga taghoy
sa dagat nangawala na

mipuli ang mga night bands
ang mga electric lights ang mga
female og male prostitutes
ang mga buffet meals along the beach

nanganhi ang mga puti
nagpanon
mao kini ang bag-ong sulong sa gubat
nga lahi kaniadto
gubat kini sa mala
gubat sa tunga sa kaulag, kahalab, og kagil-as

nagpatakod sila sa ilang mga sakit
og kita nagpakaaron-ingnon nga wala masayod.

ang dili malimtan ni mama

i

kay wala man niya ako kuyuga
sa paglubong kang manay takya
padulong sa dipolog
akong gipang-ibot ang iyang
mga paboritong
african daisies
didto sa iyang harden

pag-uli niya pagkahapon
patay na silang tanan
nangalayos sa kainit
sa mahal nga adlaw

ii

kay wala man niya ako giapil
sa picture taking sa iyang mga kauban
nga mga school teachers
didto sa Olingan Elementary School
akong gilabni ang iyang sayal
og dayon nako og karatil og
dagan didto sa likod sa eskwelahan

iii

kay iya man lagi akong paligoon og sayo
sa buntag didto sa banyo tapad sa atabay
sa ilalom sa punoan sa balimbing
ako misaka og mitago sa punoan sa
starapple nga gabok na kaayo ang
mga sanga

og busa tungod niini
dili gayod ako mahikalimtan ni mama francing

i

sa pagkamatay sa tanan niyang mga african daisies
nga iyang pinalit sa mahal nga presyo
og iyang giatimanan pag-ayo
iya akong gibunalan sa usa ka dako nga sanga sa
bayabas hangtod nahimo na kining
mga buhok sa abaca sa iyang kasuko
og ang akong mga ngabil na lang ang nabilin
nga walay labod

ii

og tungod sa iyang kaulaw sa iyang mga kauban
sa paglabni nako sa iyang sayal tungod lagi
kay gusto jud ko nga iyang sabakon samtang
magpicture taking sila sa katapusan sa tuig
sa pag-eskwela nga nakita gani ang iyang
puti nga paa og itom nga panty
iya akong gidakop pagkahuman sa picture taking
og iyang gihawiran ang akong mga bukton
og iyang gibunalan ang akong mga tiil
sa iyang silhig nga tukog sa lubi
nasamad ang akong mga pass
nasamdan sugod didto ang akong bata nga kasingkasing
"maldito ka gayong bataa ka! ambot og asa ka naliwat!"

iii

og tungod lagi kay kandingon man ako og mitago
sa habog nga sanga sa starapple nga kabok na kaayo
sa kalit nabali kini og nakit-an ako ni mama nga
nahulog sa maong kahoy og kalit akong nahagba
didto sa dapit sa sin nga gihimong labat ni papa
sa among kusina
natunong ang akong tuo nga tiil sa usa ka hait
og tayaon nga sin ug maayong pagkaabis sa
akong bitiis
daghan ang dugo nga miagas sa akong unod
og ako nakuyapan sa tumanga kalisang
"maldito ka gayong bataa ka! kandingon man god!
tan-awa nagabaan ka gayod sa imong inahan!"
wala na nako maklaro pa ang uban niyang gisulti
kay sa giingon ko nakuyapan na ako sa tumang kalisang

og busa

makita nimo ang dakong ulat sa akong bitiis
diri dapit sa akong tuo nga tiil nga morag bitin
og busa makita mo ang mga garas sa akong mga
bukton nga nangaulat na nga morag mga kigwa
nga napatik og wala na kalihok sa akong panit

ang dili nim0 makita mao ang ulat sa akong kasingkasing
ang mga ulat sa akong mga panumduman

apan bisan pa niining tanan
kay ako anak man nga sa giingon ni mama
maldito man gayod og angayan nga gigabaan

sa akong kadaghan nga natun-an
mga kasakit nga nalabyan
morag sa kadugay sa panahon
nagpasalamat lang gihapon ako nga kon og wala pa si mama
sayod ako nga dili gayod ako mamahimo karon nga ako ang ako

ako ang maldto nga bata kaniadto nga karon nahimo ra gayong tawo
nagmugna na og mga balak.

sa bukid sa bulawan

human sa pagkatkat sa taas
nga bungtod ug paglabang
sa suba nga galikoslikos nga
m0rag halas nga sawa

nadan-agan na gayod ang
payag ni anding didto sa tunga
sa ilalom sa daghan og baga
nga mga kahoy

nag-andam na diay silang tanan
nga iyang banay
midokdok ang iyang anak
nga lalaki sa dako nga agong

og misayaw ang iyang anak
nga dalaga og nagpaihaw
dayon siya sa usa ka itom
nga baboy

nagluto sila og dinuguan
nag-adobo og naglata
sa upat ka tiil og naggisa
sa mga lumo og unod

pagkahapon atubang sa
adlaw nga mosalop na
nanglingko kami sa lamesa
og iyang gitagay ang tuba

nagsultianay kami kabahin
sa akong tuyo
kabahin sa iyang utang
nga dugay na kaayo og
wala gayod niya nabayri

gidugangan niya og tagay
daghang baso pa
daghan pang sinugba nga
baboy hangtod nga kaming
duha nangahubog

hangtod nakalimtan ang
utang hangtod wala na
mahisgoti ang pagkobra
sa bahin sa saging sa
yuta nga iyang giugmad

wala na mahisgoti ang mga
mais og humay og ang
mga kamoteng kahoy og
ang mga bunga sa mangga

ang among gihisgotan mao
na lamang ang mga idlas
nga langgam didto sa kagwangan
kadtong dunay pula nga balahibo
sa iyang dughan

nalimtan na ang buluhisan
ang otang og ang kahakog
sa akong lolo og tatay

ugma sakay sa kabayo
ni anding, mopauli na usab
ako nga walay dala kon dili
ang pasalig sa mga bag-ong
tag-iya sa bukid

sakit pa gihapon ang akong
ulo ug nagngotngot kaayo
ang akong mga tudlo sa
akong mga tiil sa kalayo
sa among gilakat

og mitapot ang kahomot
sa ylang-ylang nga gihaplas
sa tabonon nga panit sa
anak nga dalaga
ni anding
nauga pagkahuman sa baha
didto sa akong dughan og
duha ka aping

kalibang sayo sa kaadlawon

Morag mogawas na gayod
Kagawson na
Midagan ka paingon
Sa lugar diin nimo
Kini siya ihulog

Pag-abot gihubo nimo
Ang imong gisuot
Milingkod ka
Mipiyong sa imong Mga mata
Mitakilid mipatunga
Mihawid sa kilid
Mipiyong pag-usab
Miagulo sa kalami
Lamog ang kasakit
Gamay morag maingon Ingon
ang imong Pagbati sa dihang
Migawas na silang Tanan.

Nakaingon ka Og
hay kahayahay!

Nalibang ka lang
Sa imong nakaon
Nga santol,
pinya
Og kinilaw nga bolinaw.

Nabasa nimo ang
Usa ka sinulat sa usa
Ka banggiitan nga Amerkano
nga kining
Klaseng panghitabo
Diha sa imong sampot
Og sa imong pantawan

Usa ka dakong kalipay
Sama sa paghimugso
Sa usa ka himsog
nga Balak.

Busa paglipay.

Tulo na lang kaadlaw pista na usab sa among lungsod

1. milabay ang sikadsikad
2. milantaw sa duha ka tawo
3. nga punay og katkat
4. sa mga haligi nga ilang
5. gihinayhinayan og patindog
6. duna nay mga buho daan
7. ang mga bongbong nga
8. dunay mga letra og numero
9. gisuot ang mga tyorka
10. gituyoktuyok aron mahaom
11. ang niwang og opaw nga
12. hamtong nga lalaki
13. milantaw sa ilang bag-o
14. nga nahuman nga tolda-tolda
15. ahhh! Piyasta na usab diri sa
16. among lungsod
17. aduna na usay dagan sa mga
18. kabayong walay kinabuhi
19. mopusta ko og dayon makadaog
20. ko og baso, monyeka og mga
21. lata sa sardinas.

Ang boksidor nga walay daog-daog

Bus-ok ang iyang lawas

Walay tambok bisag usa na lang

Ka bugasbugas

Nagtakbo mi sa dalan

Namalihog ko kon pwede

Ba niyang maaswat ang

Akong bug-at nga

Dala nga usa ka sako

Nga kamoteng kahoy

Wala jud mangambat

Ang kanahan

Nagmug-ot og morag

Miyawit nga unsa

Man kunou iyang labot

Sapoton ang boksidor

Nangita og sumbagay

Didto sa peryahan

Sa kilid sa munisipyo

Sayod ko nga siya ang

Gidungog nga boksidor

Nga siging kapilde

Busa ang iyang kumo

Iyang gisuntok sa

Mga red horse dapit

Sa ngiob nga luna

Sa daang merkado.

Tambok nga babaye

Itom ang iyang sandalyas

Mobo siya morag

Katas-on sa among

Cabinet nga butanganan

Og kape og gatas

Daghan na og puti ang

Iyang buhok

Mubo usab morag

Lampaso ang

Iyang mga bangs

Ang iyang blouse

pula nga dunay

rapolsrapols

Ang iyang saya

bukad morag pikak

Nag-antiyohos siya

Sige siyag teks teks

Dayon tan-aw tan-aw

Sa unahan dayon duko

Na pod dayon teks teks

Na pod morag dunay

Gipangita gipaabot

Sa kadugayan misibog

Paingon siya sa punoan

Sa nangka sa kilid sa

Karsada. Nag-iyak.

Dayon og lakaw paingon

Sa estasyonan sa mga

Easyride og habal-habal.

palotpot

palotpot ang sud-an kanunay
sa pamahaw
nga giun-on ni nanay

ang sugnod
tulo lang ka tudlo
sa palwa sa lubi

ang lamog
usa lang ka gihay sa ajos
og gatiting nga bildo sa asin
suka og tubig

ihaon sa usa ka gamay nga langking
itapad sa usa ka kumkom nga luto
nga gisukod sa usa ka gamay kaayo nga tasa

og dayon og sangpit
andam na ang pamahaw

humot kaayo ang
kape nga dragon
nag-aso padulong
sa usa ka buslot
nga nipa nga atop

kay gusto man gayod niya nga magsuroy-suroy

kay gusto man gayod niya nga magsuroy
suroy
kay dili man gayod siya papugong sa iyang
gibati,

dili siya magpuyo sa isla og
dili siya maghabok sa mga tanom
dili siya mamubo sa mga nauga nga yuta
og dili siya matulog sa katre
o sa salog man lang

dili niya gusto nga mokaon sa lamesa atubangan
sa iyang mga kaila og nagmahal kaniya

mihukom ang kinaiyahan
nga siya himoon na lang nga balod sa dagat
wad-on ang iyang mga kamot
ipabilin ang iyang mga tiil hangtod nga
mamahimo na kining mga silik
og kapay
ikog sa isda nga siging langoy
og dili bation sa kamingaw og kakapoy

ang nahitabo sa mga ngabil ni eloisa

nagsulat siya og mga balak
kay gusto niya nga dili malimtan
kon ilubong na
sa dihang siya kuhaon na sa hingpit

nindot ang iyang mga gihay
nga gikan sa mga nangmata nga mga puyus
ug ang iyang mga udlot og mga salingsing
mga lig-on

aron gayod dili siya malimtan
nagmugna ang panahon
gihimong mga tuway ang iyang mga gihay
ang iyang mga salingsing mga alambre
og ang iyang mga udlot mga sigay

og gibalhin siya didto sa lapyahan
sa daplin sa baybayon
wala na ang iyang tagoangkan

gusto ko nga mosulat kabahin ni Chino

dugay ko rang gusto nga mosulat kabahin ni Chino. Nakahinumdom ka ba kaniya?
kadtong insik nga klasmet nato sa law school.

si chino insik pero lahi siya sa mga insik dinhi sa ato.
kay ang ilang kaliwat, nakalinya man sa mga insik nga naputo.
sukad gipapahawa sila sa ilang balay, misamot ang iyang pagka-shy.
gani morag nahimo siyang paranoid.

one time, miabot sa panahon nga dili na kaayo siya makatuon
sa iyang mga leksyon, tungod kay namaligya siya og piniritong saging.
nagmaestro na ako kaniadto sa liberal arts department, isip stepping stone
aron ako mamahimong abogado puhon.

nasakpan nako siya nga naglukdo sa usa ka nigo nga saging
padulong sa canteen sa eskwelahan.
naulaw siya.
apan ako siyang
gisita, nganong ikaulaw man ang pagbaligya og saging
nga wala ka man mangawat?

medyo na-paranoid. mangutana siya kon ako ba usab mag-masturbate.
wala ko motubag. duda ko kon unsay iyang gusto.
misamot siyag ka-insik sa dihang nagpasiaw siya
kabahin sa insik nga namaligya og salbabida sa dihang nalunod ang usa ka barko nga gubaon didto sa apo.

ingon siya, sa dihang nagminyo na ako, ngano pa jud nga magminyo ang lalaki
nga ang tanan madala ra man sa usa ka dvd og pagpahugot og pagpaluag sa iyang palad?
unsa bay pulos anang kaminyoon? unsa bay pulos anang mga bata nga maghatag
lang kini og pag-antos sa usa ka magtiayon?

kusog siyang magpabulhot sa iyang sigarilyo.
mora siya og pugon
nga siging gaaso
ang iyang ilong itom morag daghang anoos.

kon mapul-an na gani siya sa iyang kinabuhi
kon bisitaan siya sa usa ka bukag nga kalaay
dayon niya og adto sa acao mall
og sa kadugay sa oras, iya kining patyon
pinaagi sa pagdula og bingo.

dayon og tan-aw niya sa mga batan-ong mga lalaki
nga nagtindog-tindog sa daplin sa JolieBee.
morag mga fashion models nga mga mini.
Mopalit dayon siya og duha ka order nga spaghetti
og cheeseburger. Take out.

kuyog na niya ang iyang napili nga tisoyon.
iya kunong pag-umangkon.
og kadtong laing barogan nga iyang gika-estorya
iya kunong ig-agaw nga utangan niya
og iyang gipaningil og mibalibad nga wala pa
kunoy kwarta. miyango-yango.
nagjacket og itom.og giwakli siya.
daghan ang mga bagets didto
nga iyang gikaharong. mora siyag namili og amigo.
manuybo ang buhok tungod sa baratohon nga gel.
presko ang dating.
og morag dili kaharong og tan-aw og tawo.

nahuman ni Chino ang law.
apan wala na siya mo take og Bar.
Nagpa-assign sa bukid.
Didto siya ang gamhanan.
Didto siya ang kinadak-an nga goldfish sa usa
ka gamay nga aquarium.

Nagbuhi kuno og daghan
kaayo nga mga pea
cocks.

natunong kausa nga
nakabisita ako sa iyang opisina.
nag-internet ko. nag-Email.
sa akong ka-uzi kon kinsa
ba gayod kini si Chino
akong gitan-aw ang
iyang internet history.

didto miabot ako sa
conclusion.

sa akong pag-sign out sa computer,
nakachance ko og
tan-aw sa ibabaw sa iyang working table
dunay tulo ka tag-as nga balahibo sa
peacock sud sa usa ka jar
nga glass.

Pagka-colorfol gayod.Morag rainbow.

paneguro

segurista ka.
gusto nimo kanang seguro gayod. dili ka gusto og sipyat.
wala kana sa imong bokabolaryo. kanang basin.
og hapit unta.
dili ka gusto nianang klase nga sitwasyon.

gusto nimo hingpit.
hingpit nga kalipay.
hugot nga bakos.
singsing nga sakto gayod og sukod
kanang igo gayod sa imong tudlo.

kon molakaw ka sakto ka gayod sa oras.
walay kulang. walay sobra. dili sayo. dili late.
istrikto ka sa kinabuhi. dili ka gusto anang dula-dula.
kanang duha-duha, masuko ka ana.

gusto nimo kanang tininood gayod.
gani kon magkomedya ko masuko ka dayon
og imo kong sudyaan og mopranka ka
nga dili ka gusto anang puyok-puyok.

kanus-a ko ba nakita nga miagik-ik ka og katawa?
kanus-a ba nga misayaw ka og tango og chacha?
wala ko kahinumdom.

sa dihang gipangutana ko ikaw
kon kahibalo ka ba nga mosayaw
mitubag ka nga ang imong mga tiil puros walhon.

basin kahibalo ka mokanta og Betols, o dili ba sa Carpenters,
o Cat stevens

nagmug-ot ka dayon og miingon
galangan-langan lang sa oras kanang kanta kanta.
Yabag ka diay.

nangutana ko kon nahigugma ka na ba.
kanang tinood jud nga gugma.
kanang morag mipaspas og tuyok ang imong kalibotan.
kanang namulak og pink ang tanang mga harden
kanang gusto kang moambak sa suba
kanang gusto ka nga manghatag sa imong mga tinagoan
kanang gusto nimong iyagyag ang imong mga sinugong

miingon ka, natural lang.
naibog.
nakabungat.
naka-score.
pero walay diki-diki mitaas ang imong kilay
nga wala kay plano nga magminyo
kay kapoy og buhi
anang dili nimo igsoon o paryente.

dugay na ang panahon.
karon patay ka na.
ania ako dinhi sa imong pantyon,
nagdagkot og kandila.

ayaw lang og kasuko ha.
pero dili ba sayang kaayo ang panahon
niadtong seryoso ka kaayo
nga nagpadagan sa kangga sa kinabuhi?

tan-awa nasungagan ka hinoon
sa imong kabaw nga talinis kaayo og sungay.

Sayang.

Si Rose sa Manitoba

"diri haskang bugnawa
negative 50 pa gani
lubong akong tuhod sa snow
sa tinood lang mas lami ra gyod diha sa ato
daghang otan og isda
naay maid og boy

wa koy trabaho diri
tighatod ra kos mga bata sa ilang school
si Ted naa sa Post Office ga-work,
nagplite pa mi og apartment
struggling pa

promise mopauli mi next year
basin karong April

o lagi,
dalhan tika og pasalubong
pero ayaw tawon pag-expect og sapatos
basin ballpen lang"

ang balos ni Emma
" dia mi sa beach karon
lami kaayo ang hangin
naglingkod ko sud sa kawayan
nga kamalig
nipa nga atop

si Ric? tua ay,
nagsakay-sakay sa sakayan
kuyog sa iyang silingan
namasol og isda

nananom mi og bag-ong mga lubi ganiha
kadtong yellow og palwa og bunga
morag decorative lang

namulak ang mga bouganvilla diri
daplin sa baybay

nagpakuha mi og mga buko
akong gipabuak sa among
piniyalan dinhing dapita
mas lami ang buko
kon walay lamog nga gatas
mas lami kon pure lang kini
mas lami gayod
ang mga buko nga atong kan-on
ang sabaw higopon
dinhi daplin sa baybayon

mas lami kon yano lang
ang kinabuhi
walay giapas
walay gigukod
walay gidakop nga ugma

mas lami ang karon dinhi
mas lami ang kabugnaw
sa mga balas nga nagsalog
sa akong mga lapa-lapa

ay! miabot na si Ric
nakakuha sila ug pirit
og pulag ikog

excuse sa
kay motabang ko
ug sugba

nagbaga na ang oling
og ang mga isda
haskang pulaha
ang mga mata
og gani nagkisikisi pa sila

samtang ang akong tilaok
gimingaw
nagtubod ang laway
sa lami sa
mantikaon kaayo
nga isda"


regards & God bless.

desente nga lalaki

siya ang desente nga lalaki.
tan-awa.hapsay ang buhok.
kapila kaya niya sudlaya disir
siya molakaw? daghan ang
gel nga iyang gihidhid aron
sinaw siyang tan-awon nga
morag jolen. Ang iyang kurbata
pula. Mahalon ang iyang
amerkanang itom.Puti ang iyang
polo shirt. Nindot ang contrast.
Duna siyay bugas-bugas
sa iyang aping. Apan matago
kini sa iyang kaambongan.
Kon isuot nga gani ang iyang
antipara, mosamot siya kagwapo
morag daghan siyag nahibaw-an
sa kinabuhi og sa lapad natong
kalibotan og ang kakomplikado
niini. Tan-awa siya pagbalik.
Katahaan na siya. Kining desente
nga lalaki. Apan kwidaw ka.

Kon kini siya mangulag na gani.
Mao kini ang mahitabo:

Huboon niya ang iyang pantalon.
Apil na ang iyang amerkana nga itom.
Paspas niyang langkaton ang
iyang puti nga polo og gani
matangtang intawon ang uban
nga butones. Ilabay niya ang
iyang pula nga kurbata. Apil
na ang iyang antipara didto
sa daplin sa ubos sa katre.
Huboon niya ang iyang jockey brief.

Og karon lantawa ang desente
nga lalaki nga karon wala nay
sapot nangamuyo kanimo nga
siya tagaan nimo og gahom
sa pagpatong sa imong lawas.
Sa iyang kaulag sa dihang
magsugod na siya og kiyodkiyod
kanimo, tan-awa sa samin
sulod niining inyong lawak
nga girentahan, tan-awa
pag-ayo kay siya walay kalainan
sa usa ka irong buang nga mihapwag
sa lain nga irong buang didto sa daplin
sa karsada,diin ang mga tawo
napul-an na og tan-aw og gani
wala na mag-ambat sa ilang
mga iniro nga kaulagon.

ikaw babaye, kinsa ka ba
sa iyang kinabuhi dihang
nagpahupas siya sa
kainit sa iyang kaulag?

siya ang desenting lalaki.
morag ako.

sa suba sa kaulag

init kaayo ang panahon karon dili bugnaw ang hangin gikan sa dagat tilawi ra god ang kaasgad mosamot gayod ang kaalimoot busa agdahon ko ikaw adto kita didto sa dakong bungtod diin nanubo ang mga kagwangan didto sa iyang kilid dapit sa likod sa iyang gabuy-od nga tiyan adunay dako kaayo nga suba diin kita mangaligo ug mag-unot didto nato mabati ang kagawasan makita nato ang atong mga panit nga hayagan sa adlaw sa atong kabuntagon didto kita magmalipayon. kitang duha lang. maligo kita didto. bas-on ta ang tanang unod sa atong lawas. Apil na gani ang atong mga bukog. Mosalom kitang duha. Birahon ko ang imong tiil. Gakson ko ikaw sa ilalom. Og kon motunga na kita hagkan ko ang imong ngabil. Magdula ang atong mga dila sama sila sa mga bata nga bag-o og mga kote. Babaye nga bag-og monyeka. Lalake nga bag-og pusil. Didto kini sa suba sa kaulag. Kon nalipay ka pag-ayo Kini mamahimong tinood nga Suba sa gugma. Giagda ko ikaw. Kuyog ka kanako. Dali na. Hawid sa akong mga kamot.Gimahal ko ikaw. Gimahal mo usab ako. Mao kana ang atong sinugdan.

kolonialismo

diha sa kolonialismo
labaw gayod sila. pirming labaw.
ang tan-aw nila kanato ubos.
pirming ubos. ubos sa tanang butang.
sila ang gamhanan
busa sila ang kanunay nga sakto.
sila ang mga ambongan
og kita nga sakop nila ang
mga unggoy nga pwedeng
pakapyoton sa taas nga
mga kahoy aron ipakutlo
ang mga prutas og ato
kanang hugasan
ibutang sa ilang lamesa
kay sila mangaon
og kita magtindog
magtagad magsilbi kanila

kita ang ilang mga kargamento
sa ilang barko aron ibaligya
sa ilang mga merkado
kita ang ilang gihuboan og
iphon pinaagi sa ilang mga
bunal og kita ang mga numero
sa ilang mga libro
sila ang kapital og kita
ang ilang mga ginansya

kon moingon sila nga
kita ilang lang gitabangan
aron kita makatindog
sa atong kaugalingon
dako kaayo kana nga
ilad. bakak kana.
tan-awa sila ang misamot
kadato og kitang tanan
nga ilang ginsakpan
naduot gayod sa tumang
kapobrehon

kita ang ilang mga unggoy
nga naglingkod sa atong
mga bungtod nga bulawan

og sila ang atong gihimong
agalon nagsapsap sa atong
mga bungtod, og dayon
karga sa ilang mga barko
paingon sa ilang nasud
didto sa ilang lugar diin
nanubo ang daghang mga
ubas og mga mansanas.

kita ang mga hubo nga
nag-isa sa atong mga kamot
sa ilang atubangan
sila ang nagkalo og nagpunay
og ihap sa atong mga
kabogo og kahuyang.

didto sa kamalig ni lolo nga puno sa bag-ong inani nga humay ako ang iyang gipabantay nagsabot kita. miabot ka. naglingkod ako. gihukas ko ang akong polo. mitindog ka. wala ka nay sanina. dugay. nagpista ang akong mga mata. sa imong kaanyag. nagtinan-away kita sa atong mga misteryo. midool ka kanako. gidawat ko ikaw. sa akong mga kamot. sa akong mga bukton. midap-ig ang imong mga ngabil sa akong dughan. gitam-usan mo ang akong mga tudlo mas tam-is pa kini sa mga tubo nga gitanom ni tatay sa kilid sa among basakan. ngitngit kaayo. gabii na. bugnaw ang hangin. dayon miulan, saba kaayo ang mga nangahulog sa atop niining kamalig. hubo na kitang duha. midilaab ang kainit. nagkalayo ang atong mga dughan. dugay. pagkalami pagkanindot nianang pulunga. pagkahuman, nakatulog tang duha. miundang ang ulan. mingaw. hilom ang mga dahon sa kalubihan. walay tingog. miabot ang kahayag sa sayo sa kabontagon. wala ka na sa akong kiliran. sayod ka nga supak si tatay sa atong gugma. mingaw kaayo. dili ko maantos ang kahilom. dayon mipauli ako sa among balay. mao kana ang nahitabo kanato. kaniadto. karon lima na ang imong mga anak. Upat ang sa imong buotan kaayo nga bana.

siya: ania ako Inday sa imong atubangan. Nagluhod. Naghawid nianing tulo ka pula nga rosas alang kanimo isip simbolo sa akong gibati diha kanimo. Tan-awa ako ania kanimo nagpakilooy.Unta dawaton mo ang akong mga halad kanimo: usa ka kaban nga perlas nga gikan pa sa kinalawman nga dagat sa Jolo, tulo ka bakid nga bugas, lima ka karton nga bulad nga dili asgad gikan pa intawon sa lungsod sa Labason. Kon imo akong sugton andam na ang akong tulo ka baboy, napulo ka manok,
og usa ka kabaw aron atong ihawon unya sa atong kasal. Ayaw kabalak Inday sa atong ugma kay ako adunay upat ka hektarya nga basakan og napulo ka hektarya nga kalubian. Ang balay ni Nanay og Tatay, sa dihang sila namatay, nasunod ko na. Gihigugma ko ikaw Inday, kon imo akong sugton
kab-oton ko ang mga bituon og bulan aron ihalad sa imong dughan. Ania ang singsing nga diyamante, andam ko na kining isuot sa imong tudlo. Sugton mo ba ako Inday?

Inday: (mipahiyom, walay tubag)

Lahi usab kini siya, ang lalaking gihigugma ni Inday, diin nagpunay na sila og kita sa daplin sa
bungtod, sa kilid sa sapa, likod sa kalibonan, didto sa mga balili diin sila ni Inday makadlawnan.

Ondoy: Ok na lagi Inday. I love you na. Palihug intawon ibta na kay naminhod na intawon kining akoa.

Inday: Ayaw pa intawon kay wala pa ako mahupong.

Kon nasayod pa lang siya.
Ang iyang mga rosas gilabay ra ni Inday
Kay para kaniya, dili kini ang makalipay kaniya.
Ang mga perlas luha. Ang mga bulad dili niya makaon.
Ang bugas nga lung-agon dili gyod niya matulon.
Ang mga baboy, manok og kabaw nga ihawon
Sakit sa iyang panglantaw, kay daghang dugo ang mobanaw.
Ang mga bitoon, bulan nga iyang ihalad
Nahimo lang hinoon nga kataw-anan.
Ang mga hektarya sa yuta iya lang unyang mahimong lubnganan.
Ang balay nga ila unyang puy-an mahimo lang diay nga prisohan.
Og ang dyamante nga singsing dili gayod mokidlap sa iyang tudlo
Bisan pa og dan-agan sa kahayag sa adlaw.
Tungod kay siya, wala gayoy gugma kaniya.

Apan si Ondoy, ang baho sa iyang purol
Nga naughan sa iyang singot
Sa pagbaktas sa halayong bukid
Langit na alang kaniya.

Apan si Ondoy, kon hikapon na gani
Ang iyang paa og hagkan na gani ang iyang aping
Mabuang na siya sa tumang kalipay.
Og kon sila magsumpay, maglinkisay,
Maglun-ot, magkan-anay
Didto ang tinood nga gubat sa kalipay
Sugod na kana sa bag-ong gabii
Hangtod sa kaadlawon.

"ayayay" mao kini ang pulong ni Inday
"aguroy" mao kana ang sulti ni Ondoy.

abi nimo og sikat ka kay kuno ikaw usa ka magbabalak

ayaw pailad sa imong kaugalingon.
kon moingon sila nga ikaw sikat
(nga ikaw malipayon)
ayaw og too kay
dako kana nga bakak.

abi nimo og sikat ka na
kay kuno ikaw
usa na ka magbabalak sama kanila
diin momata ka sa kaadlawon
aron kunuhay mamati sa mga
tingog og awit sa mga bulawan nga gangis nga
gihimo sa ginoo alang
lang kanimo

abi nimo og usa ka na ka halangdon
nga tawo nga pagapurongpurongan
sa usa ka korona sa kahayag
nga gimugna alang lang sa
bulan og mga bitoon og sa
adlaw og karon
alang usab
kanimo

sayop ka.
usa ka lamang ka magbabalak
og sama kanila
osa ka lamang ka yanong magsusulat
tighawid sa lapis
tigtuplok sa mga letra sa typewriter
tig-gitik og tuplok sa mga simbolo
sa keyboard
sa imong computer
tigpatik sa dugay na nga ania dinhi
tigkutaw sa kape og gatas
og tigsukad og luto og sud-an
nianang mga metaphors
aron sila moanha kanimo

tig-aninaw sa mga karaan nga maanindot nga miginhawa
nga dili imo kay kini sila nauna na
sa ilang tagsa-tagsa ka yugto
og panahon sa ilang
kinabuhi og
pagkamatay

sila nga
nagtikawtikaw na samtang wala pa gani
matawo ang imong mga lolo og lola
samtang wala pa gani
mangulag ang imong
papa og mama didto sa
kamalig daplin sa kakugnan

sayop ka.
usa ka lamang ka tingog
nga dili nila madungog og kon madungog
man ugaling dili gani nila paminawon kay
daghan pa kaayo silag buluhaton niining
atong pinuy-anan

ang pagtanom sa mga lagotmon
ang pagpangisda og pagpamaling
ang pagpamasol
ang pagtikad sa yuta
ang paglakawlakaw aron
pagpangita sa mga liso nga
itusok sa abono nga yuta
ang pagsalom sa mga suba
ang pag-abli sa mga nasirad-an
ang pagtoktok sa mga pultahan
ang pagtukod sa mga pinuy-anan
ang pagsunog sa mga kagulangan
ang pagputol sa mga kahoy
og pagtanom na usab niini
ang paghimo sa mga tulay
ang pagtumpag sa mga pangpang
ang paghimo og mga pader

aron usab
sila mabuhi sama kanimo


sayop ka. usa ka lamang ka tingog
nga molabay. usa ka lamang ka
hapdos sa samad nga dili matambalan.
usa ka lamang ka pangagho og pagmahay
sa usa ka tigulang
nga motapad sa bongbong
og dayon mawala kay gidagit
sa bugnaw nga hangin.

dili ka sikat. tan-awa ang imong
kaugalingon nga migusbat
ang imong gisi nga karsones
ang imong bulingon nga polo shirt
ang imong gidalikdik nga dughan
ang imong kuko nga wala maputol
og bulingon

pangotan-a ang imong silingan og
unsa ang imong ngalan
wala gani sila kaila nimo
bisan na lang sa imong angga

mora ka og iring nga nagpunay
og kawras sa haligi nga dili
maparog og sa kataposan
mikatkat paingon sa atop
sa udtong tutok milantaw
sa mga bungtod og mga panganod
og igo lang nga miingon

"pagkamingaw diay dinhi sa tunga
ug ibabaw sa atop nga sin
pagkainit sa adlaw sa alas dose sa kaudtohon
pagkaalimoot diay sa akong kahimtang
pagkalaay, pagkamingaw sa tibook lungsod nga akong gipuy-an"