pagdampas lang

magpakatotoo ka

di ka mahimong
shakespeare

ayaw pagmimik
si mimic

pamatia ang imong
dughan
isulti ang naas imong
kasingkasing

ayaw ug tuo kabahin
anang ilang mga hagdan
ayaw ug kaulaw sa ilang
mga tulay

sa ginaingon ko
daghan ng dugo ang mibanaw

aron lang matul-id
ang dalan

apan hangtod karon
balikwaot lang gihapon

sa imong atubangan
anaa ang bagang kakugnan

baira ang imong sundang
hala, dampas! dampas! dampas!!

alang kang S. K.

ang freedom
sarah
ingon ka mahitabo


when you speak
even if your mouth is full

makalibog

morag kadtong akong
nadungog

pag-una lang kay
magdungan ra ta

kadtong unggoy nga
mikatkat paingon sa ubos

how about

kadtong patay nga hulmigas
nga nangambisyon pa kunong
mosaka sa mga hakhak sa lubi?


but i get your point

freedom is doing
what they think is impossible

patay nga nabanhaw
buhing hagbay rang patay
sa mga panglantaw

tigsulat nga walay sinulatan
buwak nga walay buwak

suba nga nahutdan ug tubig
kabaw nga nag-iniro.

rat and cheese

kaingon
ko sahay nga
unfair

kay imo man
akong gikalimtan
sa dayon

unya ako
sus ginoo

emote lang
gihapon

morag bagtok
nga naghangad

sa cheese nga
bulan

i read you and you read me

i read you and you
read me
it is mutually satisfying
it is like
i undress myself before
you and then you too
undress
and then we read each
line of our body
touch every syllable
enjoy the
nuances of our
reading under the same
moon

it is mutually satisfying
when we get tired
reading each word in
our skin
we retire
on the same grass
helpless with
an ending.

For Gil R.

there is a way to living life
and loving it much beyond what life can give us

we must love it just the way it ends too
i remember him praying for a happy death and he had it.
white niche, white flowers, white sky,
the day he was buried
there was so much beautiful music within.

PANGUTANA SA USA KA KAUBAN
gidungog nga kining suba
nga atong gilabyan karon
adunay dakong buaya nga
gibuhi ni Baut
nga daghan ng tawo ang
nahulog dinhi ug dayog lamoy
sa dakong baba sa maong
mangtas,

nagsakay kita niining sakayan
nga walay katig
gamay lang
unya lima kita ka buok dinhi
nga puros di kamaong molangoy
layo pa ang tampi
unya ngitngit na kaayo ang
kagabhion
nganong wala ka man motingog diha?

when her mama was about to die as shown by the cobwebs
in her eyes
he touched her hands
he told her, " mama don't you worry, an angel waits for you
and she will guide you there"
and then she closed her eyes and he closed his too
trying to figure out if he can see what he had imagined
purposely so her mother may not fear
her next journey still unknown to him.

the next night, after that, he overslept.
inside a dream his mother was there showing the most beautiful smile
ever.
he believed her since then.

mas sakit ang pagpanirado
sayod kang mas nindot ang pagpangabri
sama sa kabuntagon
diin gipasulod ta ang hangin
diin makita ta ang mga panganod
ang mga kalanggaman

apan kinahanglang sirad-an lang gayod ang
pultahan apil na ang bintana
aron walay daghang masakitan

sayod kang
sa dihang mitak-op
na ang kahayag
mibanos ang kahadlok
sud ning dughan

nahadlok ka
unya kita rang duha
kinsa pa ba ang
magpakaisog sa panahon
sa kahadlok?
ako lang
ako lang ang
magpakaisog
ikaw ang gihadla
sa kahadlok
kay ikaw man
ang
nahadlok
kon unsa ang
imong giamuma
mao
ang motubo sa
imong uma.

when his first son falls asleep
soundly upon a fabricated crib
in the small house that they are
renting

as he hums a lullaby his mind travels
far away
and the future looks like a bridge without
a land to finally unload all moving cars therein
and then it is night where a new moon appears.
.

A NEW FAIRY TALE ABOUT A MAGIC WAND
i tell myself
for once
i will make other people's dreams
come true

and then i assure myself
once, twice,
i will never let
anyone
know

GITAMNAN GAYOD UG KAWAYAN
ang igsoon sa iyang
lola nga mibalik pagpuyo
sa ilang dapit
human nahurot niyag
waldas ang iyang
halin sa iyang bahin
mao karon ang nagbantay
sa ilang balilihan
tighabok sa tinanom
nga kamatis
tiglimpyo sa mga
sibuyas
tigbisibis sa nauga
nga yuta nga gitamnan
ni lola basing ug
mga kawayan.

mitawag siya
mitubag
"oo, ako lang
usa diri"

naligo na
siya
ug pahumot
ingon siya
"paingon na
ko diha"
nipis ang iyang
gisuot
dili sama
kabaga sa
iyang nawong
dili sama sa
gikubalan
niyang kasingkasing
"abri na ang
pultahan,
dili na nako
pasigaon ang
suga"
miabot siya
naghangop sila
ug midalab
ang kalayo
nga dili makasunog
ug balay
gibati nila ang
kainit
nga mas labaw
pas kape
gisaluhan nila
ang dili
unta angayan
nilang
saluhan
tungod kay
dunay makahibalo
unya
basin ug
makapatay.....

pangutana ni adan
nanghay-ad tang duha
silong ning kahoy sa mansanas
gitabonan ko sa dahon ang akong gikaulaw
pangandam na eba
kay unya hinginlan na kitang duha

asa kaha tang duha ilabay?

ang kamatayon
dali nilang tabonan
pananglitan ang
pila ka pala nga yuta

dayog kawala sa nawong
nga tua sa sulod sa lungon
dayog kapapas sa lungon
sa baga nga yuta sa mikatag
nga sagbot, dayon parisan
kini sa usa ka dakong bakak
pananglitan: ang puting bulak
nga mitubo sa kilid sa imong
lubnganan

posporo
kinahanglan ba gayod
nga ipakog ang imong ulo
aron
makahimo tag
kalayo?

dili ba mahimong
haployon na
lang
diha dapit sa ulohan
aron sama sa gibuhat
ni ondoy kang
inday
mabati ang kainit
sa usa ka pagmahal?
aron unta mosilaub ang
kalayo sa gugmang
walay
pagkapalong?

kabalhinan

nagpahipi ang kasakit
sama sa batang manggiulawon
maglikay nga makit-an intawon

matag hapon kung wala ang
tinubdan
(nga kon tawgon iyang inahan)

mamintana kini
ug ang iyang mga mata mosubay sa
taas kaayong dalan

pareho nimo
nangita intawog agianan
paingon sa
iyang kabalhinan

ang gibati ko kabahin kanimo

miuna na silag
lakaw
kuyog ang ilang mga
minahal sa
kinabuhi

ikaw lang usa ang
nabilin sa estasyonan
sa bus


ingon ana ang akong
gibati

ang kapakyas ni totoy

kon nakalabang pa unta
siya sa pikas tampi
diin kami nagpaabot
sa iyang hinapos nga
kadaugan

dako unta ang kasaulogan
magpista unta
ang langit
mosayaw unta sila ni
Neneng

matumba gayod unta ang
baka
ug madungog unta ang
kataposang mehe sa
kanding

apan kay wala man lagi
gipadayonan ko na lang ang
pagduyan

basa sa libro nga wa nako
mahuman


ang mga managboay
gipapauli na lang sa ilang
mga balangay

ug si neneng midala kaniya
sa pizzahan


sila lang duha
naghunghunganay ug
mga wala lang

sama sa mga kanhiay
sa mga pangandoy nga
basin ugma
matuman pa kaha?

wa nako gikasakit nga ang mga dili
unta angayan
gipalabang
giayag ko unta ang mga tipasi
sa bugas
ang mga bato sa mga perlas
ug bulawan

apan gipalabi man niya ang
karong kalipay
ang akong gikahadlokan mao
ang umaabot unya nga kasakit
basin ug dili masulod sa kadaghan
puhon diha sa dughan
basin ug adunay dakong buto
unya siya, nga nagpalabang,
maglingoglingog na lang
manghugas sa iyang kamot
manarapo ug moingon
"tinuyuan kini nila"
ug sama kang
poncio pilato mopadayon
sa pag-ingon nga
"wala akoy labot niana"
ug hinapos sa pagsulti
" gihatag ko lang ang ilang
gusto"

bisan gani
ang anino
naulaw kanimo
unsa man god
ang imong
gibuhat sa imong
kaugalingon?

gusto sa anino
nga wad-on ka
apan sayod ka
nga kini walay
gahom
migara ka...

ateneo blues
mao lang gihapon ang
nahitabo kaniadto sa dorm
ulahi kang mipahawa
gusto mong madungog ang
gisulti sa nag-inosarang tiki
sa tigmo sa lamok nga mipahulay
angway kataposang tunob sa mga hulmigas
ang tiunay nga kahilom sa kaka
usa ka gabii niana.

SA PAGPAKAHILOM
adunay wala mitingog
kay naulaw
naa say nagpakahilom
kay walay ikatampo
adunay uban nga daghan
untag ikasulti apan gipili
ang kahilom
kay ang iyang hunahuna
naglawig sa layo kaayong
dapit unya ang iyang baba
lamang ang nahibilin
diha sa lalom nga katulugon

sa akong kabahin
nagpakahilom ako
kay mas maayo pa
kanako ang maglantaw
kaninyo
gusto kog tugkaron
nganong kamong
tanan
sabaan kaayo diha
sa inyong kalipay..

dili tungod kay ako tiguwang na,
mas kunot pas imong tantiya....
kon moingon ko'g dili,
tungod lang kana
kay kon mosugot ko,
wa kini mahatag kanako,
kay sa kataposan,
mao lamang ang
mas kuyaw nga
kamingaw.

-washika

mga kisaw sa lipat-lipat nga kamingaw

mga kisaw sa lipat-lipat nga kamingaw

mitabon sa bungtod 

ang mga gabon ug

nahanaw ang panon 

sa mga kanaway

gipaabot nato 

ang paghupas sa gabon

apan wala na usab 

ang mga kanaway

gihandom nato ang dagat

apan wala didto ang gabon

sa patag nga wala ang gabon

gihandom ta ang bukid

sa bukid gihandom ta

ang dagat ug ang mga isda

ug sa pag-abot sa mga tulabong

gihandom nato ang mga kabaw

sayop ka
nga aron makasulat pag-ayo
kinahanglang makamao
kang morenda sa
sinultian

gusto ba nila nga ikaw
magsakay gayod sa kabayo
aron makaabot
sa kinatumyang bungtod
sa imong pangandoy?
sayop ka
nga imong himoong mga ulipon
ang pulong
ug ikaw ang ilang banggiitang
agalon
kabahin kanako
gihimo ko lang nga higala ang
pulong
wa ko kini sakyi
hinonoa tupad ako kanila
hawid ang among mga kamot
aron makita namo
ang dalan
paingon sa kamatooran

ang mamaligyaay ug puto
bisan asa nimo ibutang mamaligyaay lang gayod gihapon ug puto
kon liki ang hisgotan
liki lang kini ug wala nay laing pang kahulugan
kon puti
puti lang ug wala nay laing hisgotanan

anaay tawo nga gikan didto apan lahi ang panglantaw
ang puto
adlaw
ang liki
banag-banag
ang pagbaligya mao
ang pagbutyag
ug ang dili paglitok sa dayag kaayo
mao ang pagyukbo
sa dili angayang
hisgotan

a cactus thriving
in a desert
a broken glass
on the park
where a child is learning
to walk

on the road
a sharp nail
and a car passing by....

you are not you
do not stunt the way
things are going

unfold
the umbrella in the rain
bloom those flowers of
spring
you are not you &
i am not me
the fan is not one
bold line
spread its wings then
like a bird
in the rain
it has many faces
that produces some
delicacies
of your winds
it is not you
& not me either

POESY
it is a gift
as always it will always
be a gift

given the choice
you would not have
received it.

darkness comes
it expects
my fears but...
for years i have
learned the lesson

fear is not giving
me anything
at dawn my hands
are empty still
i have embraced it
my arms touch
nothing, in the morning
my lips kissed
nothing, so why
should i fear
this useless darkness
this nothingness

nagbukal ang
ibabaw
apan wala baya'y
kalayo ang
ilalom

ingon ana usab
ang atong
mga kahingawa

you put
your butt on the bowl
and then
your mind grows three
feet
coming out to move
you somewhere

this happens every
time
when you undergo the
process
of an unloading
your mouth is a room
with a door
closed
but your ears are
always windows
gathering some pictures
of the news
your feet tread upon
a trickle
firm like a triangle
upon a rock
your mind is a hand
gripping
and then the bold idea
comes
it is time to go
and then be someone else
bolder than you
are
at the first hour of
your grapple

PROCRUSTES

pila na ba ka tiil
sa imong mga bisita ang
imong giputol
tungod kay dili sila mosibo
sa gihimo mong
katre?

asa mo kaha gipanglabay
ang mga sobra ug
giunsa mo kaha paglipay
ang mga pungkol
ning dapita?

a tree which is never
shaken
does not have the beauty
of leaves falling

the leaves unmask
the bareness of branches
and it is only then
when you see so many
hands in prayer.

ang kahoy nga wala sukad
mauyog dili makapakita kanimo
sa kaanyag sa pagpanghulog sa
tanan niyang mga dahon

ang mga dahong nangahulog
sa iyang tiilan
nagpakita sa iyang kaanyag
nga hubo
ug diha mo lamang makita
ang daghang mga kamot nga
nagdungan ug ampo sa langit.

i know distance
as i know distant places
of the heart
your presence sometimes
is like a pillow on the other side of
this bed

same as mine
we know distances
so many of them
we feel the emptiness
of a loaded bed
sometimes
but no one dares tell
the obvious
it speaks for itself
we hear it
we are confronted with
repetitions
as always
we have learned
that repeating it
does not
convert the sameness
into a mantra
that cures whatever
illness is there
we move around a corner
stop by a window
and see another world
looking at us
that we know we
sorely miss
we are speechless as
before
and the the obvious speaks
again
like a child babbling
as it wakes ahead of us
in this lulling
our hearts overflow
our mouths are shut.

nagtipun-og
ang mga nangagi
natigom kini sa
dakong bodega
sa imong dughan
ug nga mata

karon nga luag na
ang imong mga kamot
kay lagi gipanglabay
mo naman ang mga
walay pulos
magyamyam ka
kabahin sa mga bulingon
nga karon dayon
imong pagalabhan
ikaw ang tigdakdak
sa mga palopalo
ikaw ang maghumol
ang magkula ang
manghayhay
ikaw lamang ang nasayod
kon unsaon
pagpahumot sa mga nangabaho
pagpaputi sa mga lagom
pagpilo sa mga saag
paghapsay sa mga kum-os
paghapnig sa angayang
hiposon na usab ug balik.

sa balay sa
adunahan
ang tunga niini
mao ang
mahalon nga
persiancarpet

sa pagyukbo
sa ilang kaadunahan
aron dili magpasad
unya ang kasuko
sa ilang sala
tangtangon mo gayod
ang imong sapatos
o tsinelas
itaktak mo ang abog
sa imong mga tiil
didto una sa gawas
ang persian carpet
nga mahalon
mao usahay masaypan
nato nga
ilang diyos nga balaan
sama sa paghubo ni
moses
sa iyang sandalyas
didto's bukid diin
nagsiga ang usa ka
tanaman
ipakita mo ang kahingangha
diha unya
sa pagpiyong sa imong mga
mata
kay kon dili
mabuta ka gayod sa daub
sa dakong kalayo
sa ilang kayahayahay

si tony
ang byudo
nga puti na ug buhok
wala masulaw kay ang iyang tiil nga lapokon
sa way duhaduha iya mang gisadsad sa persian carpet nga birhin.

ug misiga ang mga mata sa tag-iya.

nagpahipi ang kasakit
sama sa batang manggiulawon
maglikay nga makit-an intawon
matag hapon kung wala ang
tinubdan
(nga kon tawgon iyang inahan)
mamintana kini
ug ang iyang mga mata mosubay sa
taas kaayong dalan

pareho nimo
nangita intawog agianan
paingon sa
iyang kabalhinan

ang mamaligyaay ug puto
bisan asa nimo ibutang mamaligyaay lang gayod gihapon ug puto
kon liki ang hisgotan
liki lang kini ug wala nay laing pang kahulugan
kon puti
puti lang ug wala nay laing hisgotanan

anaay tawo nga gikan didto apan lahi ang panglantaw
ang puto
adlaw
ang liki
banag-banag
ang pagbaligya mao
ang pagbutyag
ug ang dili paglitok sa dayag kaayo
mao ang pagyukbo
sa dili angayang
hisgotan

ang dahon
nasaypan mo nga usa ka alibangbang
nga nawad-an ug pagsalig
sa iyang duha ka pako

nahulog
nagkimpa-kimpa sa
hunghong sa
hangin
ug tungod sa paghubas
sa pagtoo
nasakpan kining
patay
sa pagsalop sa mihunas
nga adlaw

kita
nagkadugay
simhota
kay mora kitag bino
nga sa nagkadugay
nagkahumot

nagkalumo
nagkabugnaw ang
palibot
nagkalami
diha sa pag-abot
sa wa damha
nga kaanindot

nagbukal ang
ibabaw
apan wala baya'y
kalayo ang
ilalom

ingon ana usab
ang atong
mga kahingawa

dili tanang hawanan
agianan
ug dili tanang kasagbotan
tagoanan
sa mga bagtokl ug bitin

dili tanang pahiyom
malipayon
ug dili tanang luha
natagak
tungod sa kasakit
adunay hawanan nga
gibiyaan
adunay kasagbotan
nga gihimong
tagboanan
adunay pahiyom nga
hilaw ug aslom
aduna say mga luha
nga ang tinubdan
mao ang tumang
kalipay

kon nganong nagyawyaw
ang mga gangis
sa kadugay nga pag-abot
sa bugnaw
nga kagabhion....

ayaw sabta nga
adunay
bikil ang martilyo kon
ang lansang
wa kadulot sa kahoy

wala sugod napangag
ang martilyo
wala sugod nabuak ang
iyang ulo
bisan pag gibangga nimo
kini
sa puthaw mong
kasingkasing

paminaw usa
pamatia ang hunghong sa
imong kasingkasing
lantaw una
tan-awa ang naa sa imong palibot
pangutana
kon naunsa na ang usa ka aninipot
kagabii
nga kalit nawad-an sa iyang kalayo
nga iyang giampingan sa
iyang likod
pangitaa
basin ug nahulog na kini
unya hagbay rang gitangag
sa pulang hulmigas
nga siging katigom
sa ilang
makaon
inig-abot sa gikahadlokan
nga ting-ulan

kinsa pa bay
ganahan motingog kon
sa kataposan
mong pangutana ang
tubag
mao ra gihapon

gilamoy sa baba sa indian
ocean
ang gusto unta nilang
ipanghimakak
pa
ang kiting
sa paglaum
naigo na gayod
sa hait
kaayong bangkil sa
dagom

pareho ra silang tanan: ang pultahan
sa balay
ang gibuslotan sa bagtok
sa kilid
sa dingding sa imong
lawak
ang giablihan mong lata
sa sardinas
ang lutsanan sa kahayag
ug sa ulan
didto sa imong atop
puros kini sila ganghaan
gisugilon ko kini
kanimo
ikaw nga nangita kon
asa molusot
aron
makaikyas gikan
sa imong gibating
kahapdos

ang pagtugkad
sa mga lalom dili kini nimo mabuhat
sa pagpatihulog
mas makita mo kini
sa mata sa usa ka tawo nga

nagpiyong
nagpunay ug duko
sa marbol nga salog
sa gibalikbalikan
mong simbahan
unya kamong duha
puros mihangyo nga unta
ang milagro
moabot na
wa tuyoa
nagkatinan-away mo
wa ka mipahiyom
unya siya
kalit ra pod nga nawala
dayon mibalik kag
lantaw sa altar
sakit lang gihapon ang
imong dughan

ang duha ka yamog
gipahulam ug kahayag sa
kaadlawon
kadyot lang ang kaanyag
mawa kini dayon

dahon
bato
dahon
bato

gibalik
balik ko kini
bato, dahon, bato, dahon
mao kana ang plastada, sa bato, dahon, bato, dahon
balikbalik lang kini
wa ka papilia
wa kay gahom niana

unsa ba diay ang gusto nimo
sa mga kandila?
nga magdungan kining silang
tanan ug kapalong?

mag-unsa na lang ang gikinahanglang
kahayag?
bisag usa na lang
bisag usa na lang

ako lang usa
ang mag-atubang sa
pagsalop sa akong
adlaw

mas makalipay
lantawon ang mga buwak
nga buhi
didto sa kilid sa bungtod

lahi ra ang kalipay nga mabati
mo sa bulak nga imong gikutlo gikan sa hardin
nga imong gibutang
diha sa plorera
nga gibutangan mo sa tubig
sa tunga sa imong
lawak
diin ang kahayag sa bintana
mitugpa
diha kaniya.

ayaw himoang mabaw
ang lalom
ayoho kini pagtugkad
ayaw kini sukda sa mobo mong kamot

kay kon masipyat ka
kabalo ko kon unsay dangatan
bawian ka na sa imong gininhawa
og wala ka nay masulti pa bahin kanila

gibutang ikaw
sa gamayng misitira
dili sa ingon nga ikaw
dili katubo
sama sa usa ka kahoy
sa kagwangan
nga adunay gahom sa
paghawid sa
bulan sa iyang
kagabhion

ikaw ang pinakaanindot
nga bonsai
nga iyang nahimo sulod
sa usa ka gatos ka tuig
wala na siya dinhi
apan ikaw magpabilin

nagpabilin kita nga
buhi
diha sa paghangad
kanunay
sa langit sama nga
ang bata
mihawid sa lamesa
ug milantaw sa
petromax nga gibitay
ni tatay
sa tunga sa balay
nga kawayan
naglibog nganong ang
mga anay nga pak-an
giganahan mang
magtapok diha sa
kahayag
unya dayog kahulog
kamatay
sa salog nga kahoy.

may mga bagay
na di mo dapat intindihin
kahit ba ito'y lubos
mong naintindihan
sa dahilang gusto mo
pang mabuhay nang
buo
mali man o wasto
hindi na yan ang mahalaga
pagkat ang mahalaga ay
ikaw, na ikaw ay
kahit ba sa gitna ng
umaapoy at umaapaw na
kalungkutan
ay nanatiling buhay
at makatarungan.

bisan gani ang payag
mangadorno man
sa kilid sa bintana
namulak man ang boganbilya
sa silong sa hagdan
anaa ang puting itoy

mikiwil man usab ang ikog
sa imong pag-abot
sa silong sa salog
atua man ang inaan nga
miloob sa iyang mga itlog
nga bag-ong nangaposa
makamao ang tawo
sa pagpaanyag sa nawong
sa kapobrehon
sama sa kahoy nga nangaryos
sa iyang mga bunga
sama sa bungtod nga
nagkalo usab sa adlaw
ning sayong latas sa kabuntagon

HOSEA
gipangasawa mo ang
burikat
nga bisan giunsa mo
pagpangga
nga bisan ug nanganak
na diha
sa imong kalipay
bisan unsaon
burikat man lang gayod
gihapon

milayas ang
burikat
gibinlan ka sa
tulo niya ka
mga anak
dugay na ang panahon
ang pagkaburikat
burikat lang gayod gihapon
kita, kitang tanan
ang mga anak sa burikat
nga ania
naningkamot intawon
nga mosikat diha sa kapislat

kon makapahiyom kini siya
wagas
ang iyang ngabil misangkad
sa pikas
bungtod.

ang usa nahimong duha
adunay duha nga nahimong wala
kaniadto anaa pa ang kahadlok sa unahan
apan karon wala na kay sa kataposang panahon

ang duha ang usa ug ang tanan mao ra man diay
mahimong wala
apan dili diha kutob ang wala kay sa pagkahuman
diin ang mga numero mamahimong walay pulos
moabot man ang pagpuno sa tanang wala
mobaha, mobanaw, ug ang tanan maglipay

kon kadtong nagtoo nga walay ugma
magtagbo dayon magkuyog sa ilang panaw paingon sa
kaugmaon nga sa ilang pagtoo usa lamang ka bula sa sabon
o
dili ba kaha usa ka kahon nga ang sulod hangin
o
lawak nga namatyan sa usa ka tigulang nga gibiyaan sa
tanan niyang mga anak ug pagkaugma human sa iyang lubong
sirad-an na kini ug magpaabot na lamang sa sulat
diin ang kataposang adres mao ang pagpanangambot
o
ang sundang nga walay sakuban
o
ang pitaka nga walay sulod
o
ang panglantaw nga blanko
o
ang paglakaw nga walay tumong
o
ang kakulba nga wa ka kahibalong ngano

kadtong nagtoo nga walay ugma
magtagbo diha sa dalan
dayon magkuyog sa ilang panaw paingon sa
kaugmaon
nan dili mabuhi ang kahadlok sud sa dughan
nan dili mabati ang kahaw-ang sa kasingkasing
diha sa kamot nga nag-ipon
usa ka buwak nga gamhanan ang mobuswak
sa bibo nga dalan
mawagtang ang mantsa sa kaguol diha sa
lapad nga panapton sa kalipay

wala ko misulay
sa pagsulti kaninyo kabahin sa akong
mga pangagpas kabahin sa
kamatayon sa usa ka nilalang

mapasagaron ako
ug ang akong isulti sukwahi sa inyong
giiyakan
gikagul-an
gibilaran
ang kamatayon dili kamatayon
mao kini ang pagbukhad sa lahi nga buwak
pag-abri sa laing pultahan
panirado sa butones diha sa uhales apan unya
tangtangon na usab sa laing higayon
laing pagsugod sa usa ka pagtikang
paglitok sa mas nindot nga pulong
pagpanaw sa dili na pagbalik
pag-ukab sa ganghaan
pagsaka sa ulan didto sa mga panganod
pagbangon sa bag-ong kabuntagon

ang kauhaw
dili mopili
bisan gani ang
dagat
imnon man

bisan gani
ang gasolina
imnon
gihapon
unya moabot ang
kataposang motintal
kanimo nga giuhaw
ang palito
sa posporo
ug usa lamang
ka kablit
ang iyang
gikinahanglan...

ayaw patagna sa imong palad
gansi ka lang sa bayad, apil na ang
bout, ang
kabalaka,

kon moingon siya nga sumala sa linya
sa imong gikubalan nga palad mahimo kang usa
ka gamhanan
sapian, bangiitan,
nga ang imong mga kamot managhan
ug ang imong mga tiil mamunga, managan
nga ang imong ulo manalingsing ug daghang ulo
ayaw ug too
dili matag-an ang kapalaran
ang bitokon kaniadto nga kauban mo sa lawak
nahimong iladong heneral
ang sipat nahimong igmat unya ag sa didto ka
sa manila
ang iyang balay kasudlan sa adlaw ug bulan
way makatag-an gayod sa atong sangpotanan
mao kana ang paglaum
ning misteryosong kalibotan.

descriptio erotica
ang baso
gitungtong mo sa lamesa
nga samin

sa sud sa baso giipis mo ang
tin-aw nga tubig
sa ibabaw sa baba sa baso
gidat-ol mo ang imong ngabil
misiplat ang puti nga ngipon
unya ang dila mikamay
gusto niyang mamati ka sa
iyang gihan-ay nga pulong
ang baso mawala
apil na ang lamesa
ang pulong mahimong tulay
sa inyong duha ka dughan
nga kaganiha morag mga
lagyo nga isla
ang mga ngabil maghiusa
ang mga dila maglipay.

kon basahon mo
pag-ayo ang akong gisulat
moabot ka sa usa ka lugar
nga dili mo masabtan
kitang duha magpanglingo
kay kon ako ang imong
pangutan-on labaw na usab
ako nga walay nasabtan

wala ako magsulay paghimo
kanimo ug pultahan ni wala ko
kini gibutangan ug trangkador
aron imong abrihan
pagkahuman mo ug basa
ayaw katingala kay ikaw mismo
ang naghimo ug imo na usab
nga kalibotan ug kini imong
pagapuy-an
ang balay pulong
ang higdaanan pulong
ug ikaw mismo ang
mamulong niini.

patas

patas ra ang tanan
kay ang bitoon mahug
gani kalit sab
mahilis
kay ang kahoy sab maugkat
maputol
ang bato matipak mapulpog
mahimo sang abog
patas ra gyod ang tanan
diha sa kataposan

nakit-an ta kang
nakigsayaw sa kamatayon
mihangyong sa
makadyot mohunong
aron masulat
ang kataposang pulong
sa paghulog
sa telon.

SUMBINGAY SA DUHA KA GUGMA

ang mga saging sab-a
nga tinanom ni Lolita
sa kilid sa balay
puros pyasot ang bunga

nahawngan kini sa dakong
kahoy sa talisay nga ang
mga dahon
sama sa kalapad sa
mga paypay ni
Marianita

ANG KASUKO NI ANNA

nagbagotbot si
anna
kabahin sa iring nga nagpuyo sa kisame
sa among opisina
nga siging kaburos
unya ang iyang mga kuting iya lang pasagdan
nga mangamatay
nga naghatag ug kabaho sa among palibot
samtang kami nagkaon
sa among
paniudto

"di ko na gyod lawgan kining
iringa!" maoy iyang patapos nga estorya
sud sa akong hunahuna
naglibog ko kon unsa bay iyang gikapungtan
ang iring nga kuragan o
basin kaha og ang iyang kaugalingon?
wa ko mitingog
wa ko misumpay sa mahimong
dakong lantugian
kay ang taas nga sugilanon
unya mahimong usa ka
komplikasyon
basin ug kaming tanan
mawad-an na hinoon ug gana sa among pagkaon

KAALAM

ang tinood nga kaalam
naa baya sa
mga kamot

kay mag-unsa man ang naa sa utok
kon dili kini mabuhat
sa kamot
unsa ba ang nahibaw-an mo sa paglangoy
kon puhon
ilabay ka sa dagat
unya mikapa kapa ka kay di diay ka gihapon
kamaong molangoy
sulayi ug patabang sa hunahuna
kon iya ka bang mabira diha sa imong pagkalumos

PAGSALIG

sa kamot sa iyang inahan
sayod ang batang wala pa gani buot
nga kon
iitsa siya sa taas
duol sa panganod
dili gayod siya maunsa
kay
si ang mga kamot ni
nanay
andam man gayod
sa pagsalo kaniya
kanunay

ANG IYANG PAGLAUM

ganiha nasundan nako ang
mamaligyaa'g teleng teleng nga ice cream

taas nga tawo, itomon,
walay pul-ong ang bungot
nagkalo ug buli
unya gigunitan sab niya ang iyang gamayng anak nga lalaki
nga nalingaw ug tan-aw sa daghang
habal-habal, jeep, trak,
awto ug
sikad
sa kalsada.

ning kamingaw

ning kamingaw
matag suok nagluklok ang kahilom

diha sa kilid sa katre
didto sud sa bodega diin gihipos ang
mga gubang mga butang
diha sa salog grabe
ang naglatag nga kahilom
diha sa imong iro nga nahinanok
diha sa gagmayng bagtok nga hinay hinay usab nga mibalhin
gikan sa kusina paingon sa imong lawak
diha sa libro nga wala nimo masira ang mga dahon
didto sa kusina diin ang mga plato nga gigamit
sa pamahaw
atua pa ang  mga mumho ug bukog sa isda
diha sa kape nga natunga
sa tasa nga bugnaw

milantaw ka sa gawas
nangahulog usab ang mga dahon
sa lanzones

gusto na nimong makita ang hangin
apan kanus-a pa kaha?

bation mo na unta

bisan og sirad-an mo
ang mga bintana

bisan ug dili ka pa
mobangon

madungog mo gihapon
ang awit sa mga kalanggaman

didto sa gawas sa ibabaw
sa mga kakahuyan

nga mora bag ikaw lang
ang ilang gihalaran

ugma
oo ugma
sugdan ko na
pagsulat
ang mga sugilanon
nga makapatay-og
ning balay
nga atong gipuy-an

ugma, oo ugma,
ablihan ko na ang mga
bintana

ang pultahan
hus-an ko na sa mga bisagra
ug ang mga kandado
magtangon na
diha sa baba ang ilang
mga yabe.

ugma
oo, ugma isaad ko kanimo
ang pagyubit
sa gusto mong madungog

sa pagsulti kanimo
sa imo nang nahibaw-an
sa imong nadungog

hinaut unta nga sa
pagtay-og unya
walay malisang
walay modagan

gugma ang milutaw

gugma ang nagtultol
kanako dinhi

dili ang kasakit
ang kahiubos usa ka sapatos
nga napudpod
ang kasuko
punyal nga putol
ang lingkoranan sa
kapuol
hagbay ra mang
nahugna

gugma ang mitigbabaw
mao ang milutaw
sama sa lawas
human mo kini gibugtaw
gipatay

milutaw sa lanang
giiyakan sa bulan

kanunay gayong
lami ang mga
damgo

walay bayad ang
mga damgo ug

kadtong mga walay
bayad
mao gayod ang
mas lamian

apan bisan kong
bayaran ko ang akong mga damgo

bisan ug ang bayad niini
mao ang mga singot sa hwerto

samad nga gihumulan sa asin og suka
kilid nga gikudlitan sa mga mahait nga
suwab sa mga bangkaw

magdamgo gayod gihapon ako
kay kon wala ako'y mga damgo
mag-unsa na lang kaha ako?
papel nga blanko
dalang abogon
kukong walay putol-putol
buhok nga walay sudlay
ugang kasingkasing
liki nga utok

mag-unsa na lang kaha ang
mga  gibiliran
sa akong mga katulogon?

kon moabot na ang gabaha
nga

inspirations

kalimtan gyod ang tanan

ang mga pigs
nga wala pa ma feed

ang mga goats nga wala pa
ma keep sa
ilang kulungan

ang mga ducks nga waiting nga
ablihan ang ilang mga
pens aron sila
makasulod dayong matulog
diha
sa ilang much needed
silence

na forgotten na ang snacks
pati ang dinner

candidate na for
asylum....

ang horse nga puti
sa gawas
sa haus

karong gabii ready na
sakyan

sa mga dreams nga
pak-an...

ang mga tigmo
maghimo ug mga katig
diha sa tunga tunga sa lawod
sa kalibog
usahay mga nindot nga misteryo
nga ugma
ra ang mga tubag
iasoy

ang mga kagabhion mao
ang mga lola
ug ang mga batang namati
nga nagnganga ang
mga baba
mao ang
mga tinipigang
sugilanon.

misayaw siya
sa puros wala nga tiil
mipakpak siya gamit ang
usa ka tudlo
miawit siya sa amang nga
mga letra
ug gidungog siya sa
mga bungol
nga pagdayeg

kadtong mga naglantaw
nangabuta
ug kadtong gadali sa
paglabay
nangatikig

kadtong mga sad-an mao
ang gikoronahan
kadtong mga walay labot
maoy naapil

papel ang sundang
unya ang tadtaran
tubig man.

SAAD SA SAMDANG MASA

silang naay mga ngalan
apan walay nawong
silang naay mga kwarta
apan walay kamot
silang gitawag ug mga
halangdon
nga dili mo matagaan og
mga numero
sila nga dili mahimong
magtagad
sila nga siging mag-una
sila nga tag-iya sa tanang
mga pagdayeg
sila nga maoy tag-iya sa
tanan nga imong malantaw
gikan dinhi paingon didto
didto,didto sa layo pa gayod,

ilista lang sa, 
kay ato unang
pautangon.

kadtong babayeng
kulongon ug buhok nga
bag-ong nagmata sa
sayong kabuntagon
palihog ayaw gayod ug
hagita

kadtong nanglabay kaniya
kagabii
gibuhian man galing niya
apan

bugnaw na.

usahay abrihon mo
ang bintana
sa paagi nga ikaw lamang
ang makakita sa nanglabay
apan sila
dili makakita kanimo

mora bag kon ikaw makit-an
maguba gayod ang plastada sa imong kalibotan

asin ka bang mahilis sa ilang
nagbasa nga mga tutok?

kusog kaayong ulan sa
ilang mga tutok
alang
sa asgad mong kagahapon?

kon ang kuto
imong irokon
kon ang buwak
imong putlon
kon ang pulgas
imong pusaon

kon buot kwentahon
kini pagpatay lang
gihapon

apan unsang
kalipaya ang kalipay
diha sa pag-irok
sa kuto diha sa ulo
sa imong amigo?

sa pagputol sa
buwak
sa pagtan-aw niini
diha sud sa
basong gibutangan
mo ug tubig?

unsang kalipay ang
mibayaw kanimo
didto sa langit
sa dihang hapit
mo na mahurot ug
pusa ang mga pulgas
sa irong ginganlan
mog Diego?

misaad ako ang
undangan na unta kining
pagsulat
ug balak

gibilaran ko ang mga
dili bililhon

milalom ang kalimutaw
sa mga dili mapalit
ug mahalin

misaad ako nga
unta ako
magmalinawon

subay sa tul-id nga
dalan
sa yano ug mga
sarang

apan dakong sala kining
akong nabuhat
sa akong kaugalingon
ang mga saad
puros mga basong
buak

mga bildong hait
nagpasad sa akong dalan
ug ako misayaw
bisan ug samdan

kana bang apil ka sa
kita-kita unya sila man lang
ang magtingogay unya di ka ka sul-ot
sa gusto nimong isugilon
kay ang usa miutong na sa iyang
taas nga sugilanon unya misumpay sab
ang usa unya sila lang ang gahimo sa
ilang mga kadena
unya ikaw namati na lang unya abi nila
ug ganahan ka
unya ang imong gihunahuna haskang laayo na
apan ang imong mata anaa gihapon sa
ilang mga taas kaayong kadena
dayon miundang sila
nangiyak
unya ikaw wa kasabot dayon miingon
sila nga ikaw usa ka lig-on kaayong
tawo nga dili
maparog sa kasubo
dayon nilag lakaw unya ikaw ang nahibilin
naglibog kon unsa ang sunod buhaton
apan usa lang ang segurado:
wa kay ganahan nga kuyugan
unya sa kalaay gipaabot mo ang sunod
nga pagsubang sa bulan
...naa kay nahinumduman unya imo
gihapong gikamingawan

naunsa na kaha si X?

yong latest news
may cancer of the breast daw si X
naglisod ug dawat
di naman ma deny na cancer na nga
wa na kabalo unsay buhaton
maliit pa ang dalawang anak
way kwarta
wa say trabaho
sa una tigsulat baya ug balak
karon wala na
when i heard about it
morag nalisang sab ko
i talk to myself
pag namatay si X, sayang din
mawawalan na naman ng isang maningning na bituin
ang langit
sa Sugbo,
hangtod nga ako nag let go na lang pod ni X,
Diyos na lang ang bahala sa kanya,
di ko nga maintindihan ang sarili ko
bakit,
bakit siya pa yan din ang tanong niya
unya ako nia
nag salimuang, nahimong trilingual.
saon na lang kaha ni nako.

siya pod gani sa iyang latest post
agi dagway sa kahadlok
naguba sab ang grammar..

di ko na lang sabihin, ayokong pati ako
mapahiya na rin

sa cancer.

hilig nako ang
paghawid sa plato nga porselana
kadtong mahalon
unya kalit nako kining ilabay sa
nag-atubang kanako

kabalo kong di jud mabuak ang maong plato
kay kadtong tawong nakalitan
nga sa kahadlok nga mabuak ang mahalon
molupad gayod ang ispiritu
aron lang pagsalo niini,

mao ra gihapon ang akong gibuhat
sa usa ka puti ug bag-ong itlog sa manok
nga akong kalit usab
gilabay diha nimo

ingon ka, bahala ka,
apan, unsang hitaboa, nganong gisalo man nimo?

tuod man,
wa gyod mabuak ang maong itlog
bisan ug
kini baratohon lamang

ang tawo hadlok gayod
sa tingog sa nabuak
sa mga nangabuak ug sa atong gihunahuna
nga kon wala kitay
buhaton
mangabuak lang gayod
lamang ug unya malitok nato ang pulong nga

"sayang!"

sama sa tiyan nga
napuno sa hangin

ang ulo usab nga
walay sulod

anad kining magpagawas
sa pusot pusot nga mga utot...

misaad ako ang
undangan na unta kining
pagsulat
ug balak

gibilaran ko ang mga
dili bililhon

milalom ang kalimutaw
sa mga dili mapalit
ug mahalin

misaad ako nga
unta ako
magmalinawon

subay sa tul-id nga
dalan
sa yano ug mga
sarang

apan dakong sala kining
akong nabuhat
sa akong kaugalingon
ang mga saad
puros mga basong
buak

mga bildong hait
nagpasad sa akong dalan
ug ako misayaw
bisan ug samdan

balak sa impontu alas dose sa kagabhion

balak sa impontu alas dose sa kagabhion

matug o
di matug?

mao kana
ang pangutana

nga unta
tubagon sa duha
ka mata

apan ang kamot
morag isdang
nahubsan ug tubig
diha sa sapa

karon
nagkapakapa
nagdamgo
nga unta
ang kalibotan
sama kadako
sa dagat
sama sa kalalom
sa wanang
sa kahilom...

adunay isda nga
walay unod

kay puros na
lang bukog

adunay prutas nga
ang nabilin
patay na lang nga
kubal

adunay tawo usab
nga wala nay kalag

patay ang konsyensya
morag buslot nga bulsa

kon ang kuto
imong irokon
kon ang buwak
imong putlon
kon ang pulgas
imong pusaon

kon buot kwentahon
kini pagpatay lang
gihapon

apan unsang
kalipaya ang kalipay
diha sa pag-irok
sa kuto diha sa ulo
sa imong amigo?

sa pagputol sa
buwak
sa pagtan-aw niini
diha sud sa
basong gibutangan
mo ug tubig?

unsang kalipay ang
mibayaw kanimo
didto sa langit
sa dihang hapit
mo na mahurot ug
pusa ang mga pulgas
sa irong ginganlan
mog Diego?

kon lud-an mo man ang langit
dili matandog ang bulan ug mga bitoon

di ka man god
maambat sa imong kagamay.

sa pagsulay mo ug
pangluwa
sa langit
tan-awa nalud-an
mo man hinoon
ang imong nawong....

tungod kay nasuko ka man
gitutukan mo pag-ayo ang adlaw

wa kang kadulot
busa gipiyong mo ang imong mga mata

sud sa imong kalimutaw
puros pula nga morag kalayo

ang imong nalantaw
ug karon gibati mo na ang kakuyaw

ang lapok
kamaong mogakos hugot sa
lawas nga bato
nga ug kon mauga
makat-onan gayod niya
ang pagkatawa
diha sa tumang pag-angkon
nga siya
ang nagmadaogon

apan ang bato
makat-on usab sa pag-iyak
sa pagpaulan sa mga
lusok sa luha

ug ang lapok mahilis
mawala
ug ang bato malimpyo
mosinaw

sa gamay nga balay
nga ang atop nipa
diin magtulo kon moabot
ang ulan

didto sab sa mga giwang
makita mo ang kagilak sa
mga bitoon

ug diha sa mga salog nga
lipak sa kawayan
diin maglapos-lapos ang
hangin

kita sab kaayo ang
kadayag sa
kalibotan

sa gamay nga balay
nga ang atop nipa
diin magtulo kon moabot
ang ulan

didto sab sa mga giwang
makita mo ang kagilak sa
mga bitoon

ug diha sa mga salog nga
lipak sa kawayan
diin maglapos-lapos ang
hangin

kita sab kaayo ang
kadayag sa
kalibotan

ang mga sugilanon gitago ko
usa

dili pa andam ang kalibotan
sa iyang

pagkagun-ob

ugma, ugma puhon
isugid ko ang matoon ug matood lamang

mahingangha ka
mobudlat ang imong mga mata
mukorog ang imong mga tuhod
mabuhian mo ang baso sa imong
kamot
manindog ang imong mga buhok

isulti ko ang
ngalan
sa nagpatay kanimo....

lisod tugkaron
ang taas mong sugilanon
lalom
nagkulang ang katas-on sa akong
pisi
unya ang akong timba
wala matuwang
ug kon matuwang man ug
motiglum
wala gihapon kini kuha
kay
buslot man god ang sampot niini

nangagho kog
makatulo sa akong gibuhat

gikumot ko kini
gilabay sa bintana

kon but-an ang adlaw ug hangin
mapahimudsan gihapon kini

ang hangin
ang tikbukhad
unya ang adlaw
maoy tigbasa
unya ang mga abog nga
mopalid sa mga putol putol nga sugilanon
mao ang
pilion kog
tig-asoy

wala ko na
ginaihap ang akong mga lakang
ang akong gilantaw
mao na lamang ang akong
gitumban

wala ko na gilantaw ang
umaabot
wala ko na hinumdumi ang
mga nangagi
kon buhaton ko kini
mawala ako

ang karon lamang
mao ang naa sa akong palad
usa kini ka
tamsi

pispis, bugnaw
ang iyang mga mata
punyal

sa kaadlawon
madungog mo ang pag-awo sa usa ka iro

aduna kuno kini nakita nga dili ingon nato
giingnan ka sa kahadlok

anaa ka nagsulat sa gusto pa nimong isulti
isip kabilin

wala na ang mga kahadlok sa karaang mga
tinuhuan

sa mga timailhan nga ingon nila nagpabiling
kamatooran

sa pakigharong mo sa matood
lig-on na kaayo ang imong mga pagtoo

walay iro nga nakakita sa dili ingon nato
ang makababag kanimo

mao na kini ang panahon
gihubo mo na ang sapot sa bagang bakak

sa atong katilingban ug ang ania karon
mao ang kabugnaw

matahom usab kini ug dinhi ka magsugod
sa paglitok sa imong mga pulong.

ang sama kanato

kita nga walay laing dala kon dili
mga pahiyom lamang

hagbay rang nakaamgo nga
kita sa pag-abot walay dala

ug sa atong pagbalik unya sa
atong gigikanan

magmayhon lang gihapon
balik sa usa ka paghubo sa tanan

walay dalhon bisag usa
wala say ibilin bisag unsa.

pagsulay

ang mga pulong
gikuyugan sa usa ka
hulagway

unya mibulag ang
hulagway

nagpabilin ang pulong

unya mibulag ang
pulong

ikaw na lang
ang nahibilin

gisulayan ka
lang

kon ikaw ba gayod ang
pulong
ug kon ikaw ba usab
ang
usa ka hulagway

karon
wala na ang panagbulag

gibilin mo man
ang imong sapatos
sa akong
hagdanan

gihipos ko kini
andam sa imong
pagbalik

sama kanimo
mas ganahan gihapon
ako
diha sa pagtiniil
sa akong
panaw

sa imong edad
gusto pa ba nimong
magpasingulan

mosayaw motaghoy
unya pagasumsuman
sa mga katawhan?

pagkatugnaw sa
kagabhion
kusog ang ulan
dili magdungog ang
mga bata sa ilang
lawak

dali diri
sulod sa balay
ania ang init nga
sabaw
sa manok nga
nilat-an

dali diri
ania ang tualya
ang uga mong
sinina

ayaw kaulaw
igsoon kita
diha sa gugma

pipila kaha kanato
ang nagpulaw

nakigharong sa
kagabhion

nakigsulti diha
sa mga baba sa
kangitngit

pipila kaha kanato
ang wala makatulog
sa atong kahimtang
karon

nakadungog ka na ba
sa hungihong sa kamingaw?

dugay na kadto

kadtong paghikap mo
sa akong
palad

gipangita ka
sa nahanaw nga dalan

daghan na ang mga
nanglabay kanako tupad
sa pipila ka kagabhion
sa akong higdaanan

dili kalikayan usahay
nga ang kainit sa imong palad
mabati ko pa gihapon
diri sa akong pag-inosara

dugay na man unta
kadto
apan ngano kaha
nga kini
nagpabilin pa man
gihapon?

nostalgia

i

hangin
nga misulod sa imong
lawak
bisan ug sirado na
ang pultahan ug
mga bintana

ii

kandila nga
kanunayng gasiga
bisan pa
man ug imo
na kining gipalong

iii

ang tingog sa lamok
nga nagpabilin sa
imong dalunggan
human mipaak
sa imong aping

iv

pagkadaghan gihapon
sa mga salingsing
sa mga dahon
sa kahoy nga abi mo
patay na
sa dugay kaayong
hulaw....

ang tagolilong nga sa oling misulat ug balak

ginapos man
ugaling
apan makasulat
sa oling

gitangkas ang
tagkos
migawas ang
pahiyom
ug milupad
ang tagolilong

mibalik
gibalikan ang
gapos
ang naandang
makahupay

langgam nga kalayo

siging kulang ang pulong
maong hapdos ang dila dili kalitok sa imong nakita

daghan ang naglibot, minggimok, mikuhit kanimo, gustong makighinabi
apan sa kanunay kulang ang pulong, dili malamposon ang imong pakigsandurot sa dili malitok.

pahulay lang usa, panghagdaw sa mga nangagi, kutloa ang mga tanghaga, butangi ug silaba patuboa.

basin ugma makita mo ang lahi nga pulong nga sibo sa wala sugod mahulipi sa matood nga pagbati.

paabota lang kini. Motubo kini, mobuswak, bisan ug wala ka na. Anaa ang bata, nagnganga, ang iyang
baba mao ang salag puhon sa langgam nga nagkalayo apan dili gayod bisan kanus-a masunog.

pagbalik sa ikaw, kanimo, sa ako

mas nindot
kon ang tanan sama sa kasamok,
kalipay, kalinaw ug uban pa nga lamas
masumbalik gayod diha kanimo sa imong pagkaikaw

ayaw sa mga pahina sa mga libro, sa mga footnotes, headnotes ug uban pa,
balik sa kaagi, balik sa unsa gayod ang nahitabo, balikan mo ang ikaw, kay kana ra gayod ang tinood.