amahan ug anak

sud sa iyang lawak
gibisibisan niyag
gasolina ang mga
kurtinang abugon
ug dayon niyag
duslit sa kalayong
gikan sa
posporo samtang ang
iyang amahan
nagluhod sa salog
nagtawag sa Ginoo
kay wala na siya'y mabuhat
sa karaang balay
nga gitukod niya sulod
sa pulo ka
tuig nga tinigom ug
kahoy nga yakal gikan
pa intawon sa bukid
sa Malala

mikaratil silag gawas

ang nagsunog naninghawak
nga nagtan-aw
dayon durog katawa

samtang siya nalisang
sa kahadlok ug
durong bakho ug
iyak

siya ang amahan
kadtong nagbakho

kadtong nagkatawa
mao ang kamanghoran niyang
anak nga lalaki

It is a kind of spiritual snobbery that makes people
think they can be happy without money.
Albert Camus

inday
ang gamot sa kabuang dili ang kwarta
kay ang kwarta dili buang,
ang nabuang tungod sa kwarta mao ang
tawong nakalimot kon
unsaon kini paggamit sa sakto
ug unsay rason nganong
gihatagan siya ug kwarta sa
Ginoo

wala pa gayod kini niya
matugkad
inday
busa lantawa kon
unsa siya kahubog
nga mikaon sa iyang
kaugalingong suka ug
mikitkit sa iyang
kaugalingong unod

pawaysan lang lab

ang gugma asin
ang kaparat niini
kay dili
kamaong molantaw
sa unahan

salig lang kaayo
diha sa pulong
nga bisag
ang buhat misimang na
salig ka lang gihapon

bisag lahi na ang
gipuy-an sa buhat
diha sa pulong
hawid ka lang gihapon
yukbo ka lang gihapon
diha
sa bakak ug
linla

giatay, pagkaparat
sa gugma mo
kanako

ang kasingkasing ko
imong gi islays
unya gikupsan sa
kamansilis

kahapdos ba kining
gugmang parata

miabot ang panahon
diha sa pagmata

nakita ko na
ang akong
dakong uwat

giatay,
maayo nakong
pagkalup-og
sakit

kaayo nga kalimtan
ko ikaw
apan unsa ba ang
akong mahimo?

limtanon na ko kaayo
kon kinsa na ba usab
kining bag-ong
gihagkan ko?

lampingasan

ug buot kwentahon
kamo kong
ako lang, dugay na nako kining
gibuhat
kanang akolang, kamao kong makigsulti sa akong kaugalingon kanang walay kapungot
kanang nga mga kahiubos morag
mga pako nga gihipos sa
mga pispis

sa dihang miabot ka sa akong kinabuhi
nakalimot ko nako
nabyaan nako ang akong kaugalingon unya nanghambog ko nga ikaw ang tinood nga ako
ug mas malipayon ko diha nimo

milubad ka
usa ka singsing nga nausob sa usa ka tulo sa suka

nakigsabot ka sa panahon nga lumalabay
nga mokuyog nila

wa ka mosulti kanako
kining akong dunggan tangkag
nga bisag dili ka pa mobungat
masabtan ko na ikaw
dayon

karon
makigsabot na usab ako sa panahon nga umaabot
balikan kog kat-on ang pag-inosara kanang dili na ako makulbaan kon ako na lang usa ang matulog sa lawak
kanang ang akong magakos mao na lang ang alugnan
unya ang makapainit nako mao na lamang ang habol


dali lang man ni
busa salamat na lang pod

kon mahimo ayaw na pagpakita kanako
kay bisan ug anino mo lamang
tikbason ko gayod

bisag unsang manimahong ikaw
sunugon ko gayod

uwak

nagpaabot ning higayon
nga mosulti ka nga quits na tang duha

sa akong banabana
gansi ko

wa ko kabawi sa akong pamuhunan
apan ok ra oi

wa ko sugod nakaginansya sa bisan unsang
matang nga relasyon

pagansi ning akoa
gikan pa sa una kay dunay mga kwarta nga para gasto ra jud
dili para hipos
ug para tambok

ang akoa lang
pagkahuman

gawasnon na ka
gawasnon na sab ko

bisag mas malipayon ka
kaysa nako karon
ok ra gihapon

lisod man god magkwentahay basta bahin na sa gugma
labi na kon kanus-a sugdan

gikan adtong nagkita ta sa usa ka pagpanugok sa pista
hangtod na nga nag-ipon ta

akong mahinumduman
ramadan to kadtong nagsugod tag sulti sa tinood
dayon

nagbulag ta
unya gihakot nako ang akong mga maihap nga masuot

dayon gibilin nako kadtong mas bililhon
alang nimo

uwak ko nga
kamaong mangidta ug bag-ong sag

gerona

Gamayng babaye
iyang edad 25 na
second year sa nursing
nakaundang kay wala
nay ikagasto ang ginikanan

ang iyang tiya
miundang na ug trabaho sa singapore
miabot na sa edad
nga kapoy na kaayo ang iyang lawas

siya ang mipuli
duha ka tuig niyang inantos didto
dugay siya katulog
inatiman sa mga anak, usahay mga bisita nga
dugay mopauli
sa iyang amo

nakasakay namo sa eroplano
malipayong
minaog sa eroplano pag-abot sa mactan airport
gitagbo sa nanay ug tatay ug iyaan

nagpahipi lang ang iyang uyab
dapit sa dakong haligi gawas sa airport

DOMESTIC HELPER

sa pagpaabot sa iyang
flight para singapore, giabrihan
niya ug balik ang
iyang i-phone

siging play sa video sa iyang
puya nga naglugwa sa iyang gatas
unya iyang
gitrapohan ang ngabil
sa usa ka gapas
diha sa iyang kamot

way kabana

namuwak ang akong mga ngabil
ug nindot kaayo nga mga pulong

nagpaabot ko nga imong kutloon
bisag usa lang

gihagkan sa bulan ang akong
wang aping

abi kog nabantayan nimo
nagpaabot kong moawat ka

hawan ang akong toong aping
nangandoy nimo

misulay ug pangutana ang akong
kasingkasing kon
naa ka na bay hinigugma

wa kay kibir
imong tubag,

"paghil! gahalhal ka lang da!"

patay!

ang limatok

sakit pamation
nga wala diay ka niya higugmaa

dugay niyang gitago kana
di na maihap kon pila na ka

pamahaw,
paniudto
panihapon

wala pa'y labot ang oran-oran
nga mga merienda

nga dili na makwenta
wa gyod siya magsaba

sus! kon nasayran mo pa unta
samtang sayo pa

gipapatay mo na lang unta
siya sa
kagutom

gipabitay mo na lang unta siya
sa iyang kapobrehon


apan ok lang gihapon
bisan gani kanang iro
nga libot suroy ug
walay tag-iya

ato man ganing
pakan-on

mga angig

ikaw

nga naghunahuna nako
sa kanunay

ako pod
nga siging pamakak.

alang sa akong kanhiay

kontrabido ang akong papel
sa pelikula nato sa gugma

naglingkod ko nga
walay gustong motupad kanako
human nimo ko biyai


pero naghunahuna ko nimo
sa gihapon

kay wala ka malipay
puro kahiubos man lang seguro ang akong nahatag kanimo

pero wa gayod ako'y mahimo kabahin niana
kay gusto lang sab kong magmalipayon

gawasnon

apan nausab unta ang dagan sa atong kinabuhi
kon imo akong gipaabot

didto sa atong tagboanan kaniadto
o dili ba giaghat mo ako sa pagsuroy sa plaza ni rizal
silong sa tibuok nga
bulan

saon mang
imo man sag kong giayog kasaba dayon nimog
bira sa buhok og sagpa sa akong

gikaibgan.

balak alang ka Eba

ang kaanyag
wala diha sa mata

naa kuno kini sud
sa kasingkasing

ang baba mosulay ug
ilog niini

tam-is nga mga pulong
tintal sa hunghong

ang unang haploy
dili mamati sa kasingkasing

busa ang kaanyag
gitangag sa mata

langayan man god ang
kasingkasing

siging kaulahi
maong napildi

ang kaigat sa hawak
ug paa ug sa kihat

mibuntog sa kahilomon
sa tiunay nga gugma


pagkakapoy tan-awon
ang gugmang intawon

balak alang kang Adan

ang pwersa sa pulso sa imong mga kamot
midagan paingon sa imong mga tudlo

duha ka dagkong suba nga
gituboan sa duha ka napulo ka mga sapa

sa ubos niini anaa ang walo ka bungtod
ug sa ubos sa mga bungtod anaa ang gamayng sapa

nga namad-an ug tubig sama sa usa ka samad
nga naalim na

usa ka ulat ang imong nakita
morag ilhanan sa usa ka dagat

kon ang ulat imong tutukan
mahinumduman mo ang
unang iyagak sa unang pinutlan

sa ubos pa gayod anaa ang mga tanom nga
kilumkilom ang gihimong mga dahon

adunay dakong bukog nga dili matangag sa iro
ug ang tinood nga ngalan niini mao ang

kahoy sa kinabuhi nga kon imong ampoan
manawag kini sa pito ka mga panganod nga bisan ug walay

kabug-aton mopadagayday kini ug kwarenta ka ulan
nga mobaha sa kabungturan nga maghatag og tubig

sa sapa nga namad-an / sa samad nga naalim
pagkaoran-oran mabati mo ang pagbuto sa usa ka karaang bulkan

nga magdahunog sulod sa imong dughan
ang kalanog niini mas kusog pa sa haganas ni Julio

kon nasalud pa unta kini sa dakong ganghaan sa langob
mogitib unta ang bag-ong mga pangandoy
ang mga katumanan sa imong lima ka
mga damgo

masulub-on ka busa
nangamatay silang tanan

diha sa imong
pag-inosara
nangahilis ang ilang mga ikog

diha sa ilang kahakog
diha sa ilang
pagpanira sa ganghaan
sa dakong
langob

gikanta na usab ang karaang kansyon
sa kapakyasan

pagkugi sa pagpangita sa kaalam

kon imong sulayan kini ug tugkad
pinaagi sa pagsalom

masuta mo nga mabaw lang diay kini
ang gihungihong nilang bugnaw nga makamatay

dili kana tinood.

kabahin sa tinood nga nahitabo

kon unsa ang tinood nga nahitabo
adtong balaya, kon ngano ug kanus-a
adunay tigulang nga
nasayod niana, gisulti na kana niya
miadtong miaging hulaw
gibalik niadtong miabot ang dakong baha
ug daghang naanod
ug wa makita
gipakisama nga nangamatay
giugbukan sa pito ka kandila
ug gipangadyean sa siyam ka adlaw

kon ikaw mamati niini
makasulod ka sa lawak nga langsa
morag namatyan ug dakong sawa
langto
dinhi nagpunay ug sulod gawas ang
dimalas
kamatayon ang matag oras
ang mga espadang pako
nakasamad sa matag suok sa
matag bongbong
ang ilang mga anino
bahong anso nga nakapalayas
sa buot mounong


buot nakong tagaan kini ug
kataw-anan nga
kataposan
aron maluagluagan ang inyong
mga dughan
kadtong basakan diin ang mga lugas sa humay
nangahulog ug
mibuto nga mga rebentador sa bag-ong tuig
diin ang mga bata
nagnganga nga naghangad sa langit
bilib
ug nagpaabot nga unta kini
dugangan

makalibog
nganong tabonan ang nawong

dili man unta
maot
wala man untay ulat ang
aping
wala man untay
mga bugasbugas ang
agtang
dili man pod unta
yakmo
dili man pod unta pangag

ug nganong magtabon sa nawong
kon shotan?

sakit kaha ang kahayag
sa flash?
makasamad ba ang
click?

nauwaw ka
o
nahadlok?

hmm
o ganahan lang jud ka
nga mahimo
kang usa ka misteryo
sa mga
mahimong interesado?

hadlok kaha ka nga makit-an
ang dili makita?

sama sa
kalag pananglitan

o kanang dili ingon
nato nga
basin ug nagpuyo sa
imong abaga?

mipahulay ko
humag siyot

miginhawa ko ug lalom
naa na koy
tubag pero

di sab ka nako sultihan

balakero y abogado

kon ang imong gipili mao ang
balakero
sipyat ka

mora ra ka na siyag abogado
nga bisan ug
naa mo sa katre unya nagpiyong
nga na ang inyong mga mata

sa usa ka pagdaub sa kalayo sa
gugma
ang sud sa iyang utok mao lamang
ang balaod


kabahin sa magbabalak
nga sama sa abogado gihimong ulipon sa pulong
bisag ibabaw siya nimo unya
gaagulo ka

wala gihapon ka niya madungog
bisan pa ug naa na siya sud sa imong pus-on
ikaw usa lang
ka balak gihapon

trabaho

karong adlawa wa
mag-ulan

ingon ka
pagkanindot

tibook adlaw
ang mga papel

nagpatungtong
sulod gawas ang

mga tawong
walay nawong

pagkahapon
miuna kag uli

gusto mong
mamatay sa hilom

kabahin sa gikatahapan nga kumonista

niadtong namatay siya
atua siya sa iyang kiliran
nadungog niya nga miingon siya

"paghimo ug balak
kabahin sa hangin ug mga bungtod
kabahin sa mga mag-uuma
kabahin sa mga dalaga ug ulitawo
sa mga bata ug alibangbang"

niadtong bata pa siya
wala siya kapatay ug langaw
wala niya putli ug ikog ang tiki
wala niya bitara ang ulo sa alindanaw gikan sa ikog
wala niya kuhai ug mga tiil ang bakukang
wala niya bun-a ang balay sa lapinig
wala niya kuhaa ang mga itlog sa maya sa ilang mga salag

ang kataposang kainit niini

palihog pinangga, ang akong mga kamot hawiri
batia, intawon ang kataposang kainit niini

ayaw, palihog kini usiki

ang pinulungan sa katawa, og sa pagbakho

sa unsang pinulungan
ka ba mokatawa?

niadtong bata ka pa
sa unsang pinulungan ka
moiyak?

sa midako ka na sa unsang pinulungan ka
motyabaw sa kahapdos?

hangtod nga natigulang ka na
sa unsang pinulungan ka ba moagulo?

hangtod sa mamatay ka na
sa kataposang sagunto
niadtong gibungat mo ang kataposang
unto,
unsang pinulungan ang imong
gigamit?

ania na si budoy

dili siya bitoon
wala'y makapadasig sa iyang nawong
dili siya adlaw nga katohoan,
siya si budoy

ania siya
usa ka bangkaw nga pundol
gisulong ang kalibotan sa mga pulong
samdan

gihalaran niyag mga kugang
ang kahanginan

ania siya
mas hubo pa sa bato
miampo sa langob


ania siya
gihalog niya ang punyal sa kalibotan

tanghaga diha sa paglantaw

sa hinay nga pag-ukit
humok ang gilikit
hait nga pagtikbas,
hilom nga lakaw
tulog nga bugnaw---
ang mga tanghaga
sulayan na nato
pagsumpay ang
sanga sa kahoy
diha sa kamot sa tawo
hala
pagmugna
lantaw lang
dayon
isugid
ayaw ug isangsang
ang imong mga
bagotbot
lantawa ang mga
nilikit sa hangin
ang pinilo sa mga balod
sa dagat
ang mga paghot sa
panganod
pamatia

lantawa ang lumot
nga sa kataposan
mitunga sa tig-a
nga bato...

pagbiya paghikalimot

sa dihang naguba ang tulay
sa dakong suba
mihunong ka

abi kog moambak ka
aron molangoy sa pikas tampi
nagpaabot ko sa imong
hukom

mibalik ka sa imong agi
nangita ka nako

suginlan ko unta ikaw nga
ako miambak
milangoy sa pikas tampi
hapit mamatay

apan wala nay pulos ang
kabahin niini
lahi na ang atong kalibotan
taas pa ang dalan nga
akong lakton

ug gikalimtan ko na usab
ang tanan
bahin kanato

tanghaga sa atong mga kamatooran

i

ang mga kamatooran
nahisama sa gamayng kamot sa
bata
mibukhad diha sa napulo
ka mga tudlo

ii

hinumdumi ang paypay
nga naghimo ug hangin
pila ka pilo kini kon imong ablihan
ug pila kon
imong sirad-an

iii

walay paypay ang tupong ang
mga pinilo
sama sa mga tudlo sa atong
mga kamot

iv

sa kataposan hiposon kitag
balik
walay pilo
diha na sa kumkom nga kamot
sa palad nga
tago

kalibog

naglibog siya

wala nagkuyog ang kaanyag ug kaalam
diha sa iyang kaplag

yabag ang tingog
morag botilyang liki
ang paglihok kiwa
ang mga pulong hirig
luag ang kwerdas sa iyang
gitara

gusto niyang biyaan kini
apan pag-abot sa kangitngit
sa pagduaw sa katulugon
mingayon siya sa iyang tingog
sa agulo sa iyang mga tudlo sa
mga kamot nga mihapuhap sa
iyang agtang sa iyang buhok
paingon sa iyang liog
unya
dugay nga mihunong sa
iyang pus-on
nakigdula sa bagolbagol

kon ilabay kini niya
tapot ang kahumot niini sa iyang
palad.

pagbati sa dili mahikap

kutob lang siya
sa pagtan-aw sa usa ka
kamatooran nga dili
mahikap nga mabati lamang
nindot kini
nga bisan ug anaa lamang
kini sulod sa iyang
hunahuna
kon ipiyong na niya
ang iyang mga mata
ang tanang anaa kaniya
sulod og gawas
ilalom ug ibabaw

ang tanan gayod magsalimuang
mangahugyaw

ang gugma ko kanimo

kon unta wala
ang salaan

mas makita unta
ang tanan

karon lantawa
puros pino ang imong

makita ang mga dagkong
kamatooran nabilin

dili kini angay mong
mahibaw-an

masakitan ka
lantawa ang mga diyamante

sa imong palad
mao lamang kana ang

alang kanimo
gugmang gilak gugmang

pino apan dili balas
gilak apan dili sab

mga bitoon sama kini
sa kahayag nga

mihalok sa tubig
gilak nga gakurog

alas dies

hapsay ang dagan
tulin

walay babag
bato o kahoy

lapad ang dalan
walay buslot ang tulay

alas dies
diin ang hunahuna

mibalibad diin ang
damgo sa umaabot nga

katulugon nangamay
kay daghang itug-an

unya dapit
gakson ako niya

mopahiyom ko
sagol ang luha

sa hapit na ang padulngan

ang akong pamati
sa adlaw usa ka kauhaw

ang kagabhion usa ka
kamingaw

ang sayo sa kaadlawon
imbis mao pa unta ang pagsugod

inanayng kamatayon
dili pagkabanhaw ang akong kabuntagon

nagpakitabang ako sa hangin
giihap ko ang ginhawa

ang mga gamot sa akong baga
lapokon nga sapa

nasabtan ko nga kon duol na
ang padulngan

dili ako angayan nga mobakho
mas nindot kon ang madungog mao ang awit

bisan kini subo bisan kini
buak

pagmahay

i

nanulti ang walay
binuhatan

ang naghumol sa lapok
pagkahilomon

lalom ug dulot ang
mitago


ii

walay iyubit ang
mga gisulat

sama sa mga pako
sa tamsi wala kini baba

apan pagkanindot
gayod moawit

iii

bisan sa kadaghan
sa akong gipanulti

nagpabilin akong
matood nga amang

iv

sa matag adlaw nga
ikaw akong makita

sa kanunay usab ako
mahanaw

v

gihandom ko nga ikaw
mahikap mahagkan

apan ang akong mga kamot
hangin ang akong ngabil panganod

pagsugid

gipangita nako
ang wala
mao ania gisakitan
ako,

ang naa na sa akong
mga kamot
wala makatagbaw kanako
ang gihatag mao
ang mas milapad nga
kahaw-ang

gihandom ko ang dili
alang kanako
walay kaisog sila nga
mobalita kanako kabahin
niining
mga kapakyasan

kabalo ako unsaon paglingoglingog
sa usa ka hilaw kaayong
pahiyom nga bisan unsaon og
patam-is
dayag gihapon ang tumang
kaaslom

didto sa parke sa burnham
wala miabot ang anghel nga
nagdala sa kahayag

lahi ang miabot
kuyog ang kangitngit
gihasol ako
sakit pa sa lima ka ngipon
nga nagngutngot

sayaw sa kinabuhi

tasa ko ang imong
mga ngabil
ilimnon ko ang imong
baba
sumsuman ko ang imong
dila

hawiran ko ang
imong ulo
idap-ig ko ang akong
aping
ang akong lawas
sa imong lawas

manghawid ka
kanako
kawras ka sa akong
likod
lubong ang imong
mga kuko

mogamot ako
sa imong pusod
sa imong paa
ang tanan kong
kusog


dugay
hinay
ang sayaw
sa atong
kinabuhi

lalom
init

wa na nako
mabantayi nga sa
tibook gabii
natug ka
sa akong dughan

sa pagkabuak sa bato

sa dihang nabuak mo
ang bato

nabati mo ang pag-iyak
miiyak ang bato

nagpatabang ka sa
numero aron imong mahibaw-an

ang ngano
nganong miiyak ang bato?

dakong binuang
kon miadto ka lang unta

sa relihiyon
dali ra unta nimong

masabtan ang yanong
ngano


o sa pilosopiya ba
kaha hinoon nganong

pati ang bato masakitan
unsay giiyakan

paghangop

gihunahuna mo
nga ang hinapos mao ang
pag-isa sa tiil
batok sa hangin

manaog ka
mao ka na ang himoon
aron ka moabot
sama sa agila
una ang tiil diha
sa pagkanaog

walay dangatan
walay lintonganan
kining tanan
wala ang bendesyon
o ang
panghimaraot
sama sa pag-abot ug
paggikan sa
bulan
mabaw-an mo na
gihapon

moabri ang laing pultahan
dili na ikaw
dili na ang langgam
lahi, pagkalahi
na gayod

gihangop ka
pag-ayo

walay unod, kining pagdalidali

gidali dali nako nig
sulat


i

andam na sila
paingon sa baybay

domingo sayo sa
buntag

wala ko kasimba
dugay kong kamata

bilar ko gabii
naghandom nimo


ii


ako na lang ang
kulang

gidali dali nako nig
sulat

iii

walay unod
naa ka?

gibukbok nga bahaw

oo, kasabot ko.
ayaw ko sultihi.

sa kadaghan
morag balas sa
dagat ang
tanan
bisag unsa pa kini
ka gilak
sa mata sa adlaw
ang tanan
gibukbok nga
bahaw

sagdi lang inday
kay maoy kalipay

bakak ug tinood

palihog
himoa akong bakak
sud
sa lawak sa
imong kasingkasing
aron dili mabugnaw
ang imong gugma
diri kanako

nabati ko man
god nga
kon ikaw kanunayng
tinood
hadlok ako nga ang
gugma ko kanimo
nga init sa pa sa bingka
nga naa sa tungatunga
sa duha ka baga

kining langit ug
yuta

mahimo unyang bugnaw
sama sa usa ka
tikig nga balagtok nga
nahiloan
didto sa gabok nga
banggera

pagpakahilom na lamang

ang wala nimo mahibaw-i
dili makahatag ug kasakit kanimo

ang akong nahibaw-an nga dili nako
isulti kanimo
dili gyod nimo mahibaw-an

ang atong nahibaw-an na nga dili na lang
nato isulti dili ka na
makapasakit kanato

ang makapasakit kanila nga atong nahibaw-an
nga dili nato ipanulti
dili sab makapasakit kanila

daghan silag nahibaw-an ug kahibalo
ta niini ug kabalo ta nga dili kini nila isulti kanato
wala kita masakiti niini

daghang angayan unta isulti apan atong gitago
bisag ato kining nahibaw-an

ang mga kamatooran usahay mas buhi kini kon ilubong na lamang
mas malipayon kita diha sa mga nangamatay usahay

daghan kag nahibaw-an bahin kanako nga imo lang gitago
kahibawo ako niana sama usab sa kadaghan sa akong nahibaw-an bahin kanimo
nga ako lang gitipigan sa sud sa akong dughan nga bisag di ko hikalimtan
apan akong gihukman nga dili na lang
ipanugilon

mas nindot man god pamation nga kahibalo sila nga kita
dili ganahan magpasakit ug ato ka nang gipakita kanila pinaagi sa pagpakahilom lamang

pagkaanindot sa atong mga adlaw
malipayon kitang tanan sa atong mga panaw

panghitabo sa kinabuhi

ang gamayng siwil
mitumaw sa ibabaw sa sapa
nanghagdaw og
hangin

ang tikarol nga nagtungtong
sa punoan sa santol
kalit nga milupad
midayb sa sapa ug
ang siwil
nakuha

ang bata nga nangayam
nga nagdalag tirador
gipunting ang
tikarol
nga maayong pagkaigo
ug nahug gikan
sa taas nga
kahoy nga nagtangag
pa sa iyang
nadagit nga
siwil

tungod sa kusog nga
hangin
nahulog ang dakong lubi
ug naigo ang
ulo sa batang nagbitbit
ug patay nga
tikarol

ang dakong tuko
nga mikatkat sa
lubi nga nangita ug
bakokang
nga iyang tukbon
aron mahupay ang
iyang kagutom
wala na makabantay sa
mga panghitabo

kon nganong gipalabi ang panit sa mas lami nga unod

nawala ka
natintal ka sa panit
sa usa ka
lawas, abi mo ug ang
kalibotan
di na motuyok kon dili mo
matilawan ang panit
nahikalimtan mo ang
sulod niini
ang mas lami nga gitagoan
sa panit
ang tam-is nga unod niini
ang katapusang
liso diin
moturok na usab
ang laing
hugna sa
imong kinabuhi

dili nimo sila mabasol
kon ingnon ka nila nga
buang
samtang galantaw sila nimo
sa dihang
gipaak mo ang panit
gitam-osan
gikaon ug imong gisulod
ang tanan
sa imong
lawas

mas lami ang mangga kaniadtong mga bata pa kita

kadtong
manggang hinog nga
dunay pagkapula ang
dapit sa punga
nga dili kaayo
taas ang
suwang nga
lalom ang
pagkadalag

pulak nga
imong gipunit gikan
sa baga nga
sagbot sa
silong sa mga
amorsecos

mas lami ang
mga pagbati kabahin
sa mangga
didto sa kilid sa
bungtod nga
walay mga
tawo

paghinumdom kang nang peping

gisulat ko kini
walo na ka tuig gikan
sa haya ni
nang peping nga taga Lapasan

nahinumduman ko lang ang lahi nga timpla sa iyang
katawa

makaihi ka ug apil diha sa mingaw kaayong kangitngit sa kagabhion

bisan ug buslot ang nipa nga atop sa balay nga hirig
pag-ulan
puros tulo ang tanan

bisan ug hadlok ang kusina kay basin ug mahug ka sa gabok nga salog nga kawayan
diin didto ka mangihi kay hasol na kaayo kon manaog ka pa aron moadto pa sa kasilyas nga
gitabilan ug sako nga lima ka punoan sa lubi ang kalay-on gikan sa balay

gisulat ko kini kay nahinumduman ko siya karong adlaw sa mga kalag
ug mga santos

walay kape, walay asukar, walay pan, naay ininit tubig ug tasa nga giagit-it
ug bawog nga tinidor ug kutsarang hugasan lang kon gamiton na
walay platito kay unsaon man kuno kana?

lahi kini kaayo sa amo didto sa dipolog
sinaw ang tasa mogilak sa kahayag sa adlaw
gatipun-og ang kape
ang asukar
ang creamer
ang sandwich ug maglibog ka kon unsay pilion sa mga palaman

hinoon
diri sa amo
dili ko mabati ang kalahi sa timpla sa katawa
ni nang peping

makaihi ka
di mo mapugngan

nga morag nag-ingon nga ang dili baya sa tanang panahon nga
magkuyog ang pagkamasulob-on diha sa kapobrehon

halok sa liog sa baso

gihagkan niya
ang buwak nga
puti sud sa baso
nga taas ug liog

gihagkan niya ang
liog ug ang
baba ug gidulaan
niya ang wala
gipakita nga
dila

sa baso nga gisudlan
sa buwak nga
puti nga unyang

gabii malawos na
usab kini ug
ilabay

ang halok sa dila
sa liog sa ngabil
sa baso sa
kagahapon

ang mga namuthong uhong

sa akong pagpauli human sa kusog nga dalugdog ug kilat
nalabyan ko ang mga namuthong uhong sa daplin sa kasagingan
kaganihang kaadlawon

pagkadaghan sa mga puting uhong nanggawas sa yuta
morag mga ulod nga nagtabang sa usa ka patay nga iro

ingon ang akong silingan nga ang bana gipatay sa mga NPA

"nanggawas na ang mga puting tudlo gikan sa ilalom sa yuta
adunay babayeng nagbakho sa ilalom sa mga unas sa saging"

paghandom kaniadtong 1976

buslot na ang tiyan sa karaang baroto
ni tatay nga gipasagdan na lang sa daplin sa baybayon
sa silong sa kalubian

si Peryong usa sa mga bosero hubog nga naghay-ad sa
balas tupad sa usa ka basong wala nay sulod nga nagdala pa sa mantsa sa tuba
sa kilid sa iyang baba

dili nako hisgotan (ang maestro sa basnig nga si xxx nga unsang demonyohang
napaburosan man niya ang iyang kaugalingong anak nga amang)

si tatay hagbay nang patay
ginganlan niya ang baroto sa akong ngalan


ang bungsod nga gigastohan gikan sa halin sa yuta ni nanay didto sa ozamis
gianod sa miaging bagyong Juaning

ingon ni Peryong ang dimalas sa baroto ug sa bungsod ug sa basnig
nagumikan kuno sa sayop nga ngalan nga gihatag sa baroto ni tatay

apan wala gayod mitoo si tatay.

alang sa mga magbabalak nga nagpuyo sa langit

salamat sa pag-abot
hiposa una ang imong mga pako
diha sa kilid
sa bongbong nga gikaon
sa daghang mga
anay


ihiklid ang imong hait
nga hinagiban
sa tungatunga sa balay
nga gidan-agan sa kahayag
gikan sa usa ka bitoon
nga milusot sa atop
ning balay
namong buslot

litokon mo ang mga nahisulat
sa mga habol ug mga ponda
diha sa katreng gabok
nga karaan
wala ka miari arong mopahulay
ginadili ang pagkatulog
dinhi

ang kamingaw ning balay nga
biniyaan
nakapasamad na sa daghang
mga dughan

ang mga baba namo dinhi
nanawag ug pakitabang apan
wala ka mamati
bisan ug nakadungog ka na
kaniadto pa
sa wala pa mangabot ang ubang
mga kahapdos ug kasakit nga
nakapatay na sa pipila kanamo
nga dili kamaong
mosukol sa gubat sa unod
sa ugat ug sa mga
bukog

kadugay mong miabot
busa giawat ko ang imong nawong
gikawat ko ang imong mga mata
gitilawan ko ang imong dila
gitapot ko kini sa akong alingagngag

giawat ko ang hulma sa imong
mga lapalapa aron mabati mo kon unsa
ang naa sa sulod
sa akong mga tiil ug
mga kumagko

karon masakitan ka
ug ako magsugod na ug katawa
maglantaw kanimo nga karon
dili makapiyong sa imong mga mata

maglutok ka
sa imong makita nga dili nimo katuhoan
nga among mahimong ikapahamtang
diha kaninyo

karon manghulga ka human nimog tilaw sa kapait
sa singot nga nahunob diha sa mga habol
sa dugo nga naglama sa mga ponda
sa mga sikma nga mikaging diha
sa uluhan ug abaga sa katre
ug sa mga tudlo sa tumbanan sa salog
ug sa mga haligi

basin ug mamatay ka sa kapungot
makasyagit ka sa kalagot

karon mabati mo na ang among nabati
kami nga walay mga nawong
kami nga nag-antos niining mga lawas nga laksot
kami nga naputlan sa mga kamot ug dila
ug nabalian sa mga tiil

tagbawon ka namo sa among mga panimalos
magbabalak nga nagpuyo sa langit nga
karon giputlan na usab namo sa inyong mga pako


ang inyong sipyat
nganong namati man kamo sa among mga tingog
nganong minaog man kamo sa mga panganod
nganong misulod man kamo niining
payag nga gabok ug biniyaan
nalup-og sa baho nga lapok
nabungkag nahilis ug dayog
kawagtang

kabahin sa edad

sa edad nga kinse
dakong alkanse

miabot sa baynte
siging abante

milapas sa traynta
wa gyoy aberya

pag-abot sa kwarenta
miampo, miluhod, mikanta

gitangtang ang putong
sa bukong mipatong

pagdulong sa singkwenta
di na kamaong mokwenta

pagtungtong sa saysenta
nakahinuklog siya

nangagho sa setenta
kay unta mopahulay na

gilugwayag otsenta
nagbasol siya

kapoy na ang nobenta
kalimot na siya

kapait sa usa ka gatos
nawong sa tai namusmos

ang balak sa silhig

mga niwang kaayong
mga tukog
gihiusa aron
mahimong dakong
bus-ok
himsog, taas, baga
nga binugkos

ilimpyo
sa mga upos
maghatag ug trabaho sa
mga kabos

mahimo sang ipospos
sa mga taros-taros


makatabang
sa kadaghanang
uyamot mayokmok ug
ubos ug
pit-os

para makapalit ug
mais nga kiskis

bulad nga
lapadlapad

ug ginamos nga
mawos

cantora

sa usa ka dakong unos nga binhi
natumba ang dakong lubi nga bahi

mibabag sa usa ka taas nga panon
nga maglubong sa usa ka ulipon

ang daghang mga mata sa dagat
wala namilok sa dakong katahap

gikan sa dakong batong talinis
sa ibabaw sa pangpang nga bangis

mobaha ang dakong apaw sa kangitngit
ug talikahaw gikan sa mga agit-it

mokunsad ang usa ka pispis nga awit
mangita sa mga ugang sampinit

alang sa santos (awat awat kang miltos)

kon ikaw mangambisyon nga masantos
manginabuhi ka sama sa mga sanglahon

hagkan mo ang ilang mga naputol na nga mga tudlo
itupad mo ang ilang mga tiil sa imong mga tiil

sulayan nimog bag-id ug tupong ang katas-on
ug kalalom sa atabay sa ilang mga kasakit

lantawon mo ang imong mga unod nga nangahiplos
diha sa imong mga bukog nga nangalugti

himoon mong sud-an ang ilang mga kugang
ang ilang itom nga dugo himoon mong sabaw

pagsupak sa usa ka tatak

ang eternidad molungtad kini
bisan wala ka pay isulat bahin kanako

ang mga alibangbang dili na manglupad
kon imo kining sunugon

ang imong gipatik sud ning akong kasingkasing
mangalata ra gihapon

tabangan og kitkit sa mga ulod
sama sa akong nadugta nga utok

bisan gani ang kalabira sa akong ulo
ug bukog sa akong mga tiil og abaga

sa kataposan human tilapi sa dila sa hangin
mangahimo kining abog

mahimo kining mga pangagho sa kang bisan kinsa
wala nay ngan ug wala nay hulma

kon masabod ako sa kamot sa mga balak

sa kaadlawon
mimata ako

giablihan ko
ang bintan ug

misulod ang
bugnaw kaayong hangin

pagkahilom sa
kalibotan

ang mga dahon sa
kahoy walay imik

ang mga dalan
walay nagtikaw

tulog ang duha ka
iro sa pantawan

mibutho ang layaw nga
balak sa ganghaan sa

akong utok ug ako kining
gipasulod sa akong agtang

miduko ako nagsugod ug
pamati ug dayog sulat

pagkaoran-oran mitindog ko
gabii na usab.

salamat

gibalikan ko ang akong mga tunob
didto sa dalan nga lapokon

nakita ko ang kaniadto ang kagahapon
nga dili ko na gusto pang ilhon

nanawag ang mga tunob kanako
" imo kami, kami imo, kuhaa kami dinhi!"

nakuratan ko, unsaon ko man kini pag-angkon
mahimo ba akong dakong bakakon?

unsaon ko ba pagbalik sa lapok aron dili ako malapok?
"pagkawala mo'y puangod! wala kay gitindogan nga pulong"
nanumbat sila kanako

mitubag ko, " oo, kamong mga tunob ako kamo apan kaniadto ra kadto
limpyo na ang akong mga tiil, panit ang akong sapatos, puti ang akong medyas"

unsaon ko pa man kamo? walay tawong maghandom ug lapok
hadlok ang tawo sa lapok, kinsa bay ganahan magpakalapok?

mibalik ako sa akong bag-ong dalan, balik sa akong tugkaran
misulod ako sa balay, milingkod sa kilid sa pultahan

gilantaw ko ang akong gigikanan
nangagho, miginhawa ug lawom, mapasalamaton.

pangutana sa usa ka nawad-an ug pagsalig

ang wala nagkinahanglan niini
gitagaan mo hinoon

wala nila damha
labaw pa sa wala nila gihandom

ang nagpakilimos niini ug andam
nga mopatay tungod niini

imong gipaantos ug bisan pa sa
ilang kapit-os wala gayod nimo hatagi

bisag mumho na lang bisag
dukot man lang bisag kadtong usik na lang

ngano ba? unsa ka ba?
ikaw ba ang ginoo?

PAGSULAY LANG KANG ADONIS

ang tubig nga wala sa
sulod
sa banga

wala miawas

ang tubig nga wala
diha sa gawas
sa baruto

wala gyod miawas

kay wala kini kalabotan
kon nganong lingin ang kalibotan

pagpamati sa hinay nga ulan sa kagabhion pagkahuman sa usa ka pagbulag

pamatia ang ulan nga nahulog gikan sa langit
diha sa nipa nga atop sa atong payag
pamatia ang pagdagayday niini sa sandayong
paingon sa yuta nga gitabonan sa mga bato
ug dahon

pamatia ang iyang pagbakho diha sa kilid sa atong
bongbong diha sa
bintana nga kawayan

nagpabilin kini ug daghang mga luha
sa kwadrado natong
kalibotan

dili ko sila maalaang nga mga hamog lamang

yukbo alang kang octravio paz

paklion ko ang dahon sa usa ka adlaw
isulat ko ang gisugid sa kiblat sa imong mga pilok


mosulod ko diha nimo
sa kamatooran sa kangitngit
gusto nako ang mga kamatooran sa kangitngit, gusto nakong
imnon ang itom nga bahal
kuhaon ang akong mga mata ug akong
yatakan

ang tulo sa kagabhio diha sa
tumoy sa imong dughan
ang tanghaga sa buwak


gipiyong ko ang akong mga mata
ug ibuka ko kini sud sa imong mga mata

kanunay akong magmata
diha sa katre diha sa
gabasa mo nga dila

daghang busay
sa hardin sa imong mga kaugatan


sa pagtago sa dugo
molabang ko sa imong mga hunahuna
ang kalimot maoy magtultol kanako
sa pikas nga tampi sa kinabuhi