si prof. cariaga
nagsulat sa iyang thesis
kabahin sa
phenomenologihiya
kabahin sa tawo nga
nakig-istorya sa kahon
wa ko kana
ikatingala
kay sagad kanang
buhaton sa
tawo
si anton gani
nagmugna mag
kutsero nga nakig-estorya
sa iyang kabayo
samtang nag-ulan
samtang bugnaw na
kaayo ang
kagabhion
samtang lalom na
kaayo ang
kahilom
apan nalingat ko
kay si prof. cariaga
lahi diay
ang iyang gisulat
nasaypan nako
kay kini kabahin diay
sa kahoy nga
nakighimamat sa tawo
gani ang kahoy
ang nagsulat kabahin
sa tawo
nagpatin-aw sa tawo
sa lubog
niyang mga hunahuna
sa batoon niyang
panglantaw
og ang tawo
karon nagpakahilom na lamang
sama sa usa
ka kahoy nga imong nailhan
kaniadto
GIPANGITA mo kuno kon unsa ang mga dula sa mga bata didto sa bukid didto sa mga lugar diin usa ang gubat og pinatyanay og kidnapping (for ransom) daghan na pagkadaghan gayhod naa ang tagotago ang wakwakwakwak ang balaybalay naa sab ang pataypatay ang dakopdakop ang kaonkaon mora ka mag wala miagi niana ako miagi anang mga dulaa hangtod gani karon naa pa kining mga dulaa sa atong mga dughan kanang pataypatay dakopdakop tagotago balaybalay utong-utong ah, kon nasayod ka lang nga ang mga bata maoy mga tatay sa tanang lalaki og mga babaye nianang dula sa balaybalay dakopdakop pataypatay dagandagan ah, kon nasayod ka lang nga aron lang mabuhi ang mga tatay og nanay ang mga lolo og lola mobalik lamang sila nianang mga duladula sa mga bata dakopdakop pataypatay dagandagan kaonkaon buhibuhi bakwitbakwit
angol-angol usap-usap isog-isog
nindot paminawon ang
imong mga pulong
tam-is
nalupig ang dugos
layo ra ang kamay
naulawan ang
marang
daghang mga saad
morag mga pyuos sa
mga bulak
og mga sagbot sa bukid
baga
gisulayan nako ang
pagtampisaw sa
tubig diha sa
imong sapa
bisag duda ko nga kini
walay isda
bisag kagahapon lang
nasayod ko nga wala
kini bisag lumot man lang
nga nakakapyot sa
gakusmod nga
bato
og tuod man
wa jud sud ang imong
lit-ag
bisag usa na lang ka
kinason nga
sihi
bisag kanaas na lang
sa usa ka
siwil
baga ang kakugnan sa
imong bungtod
sama ka baga sa imong
nawong
dako ang akong kaulaw
sa dihang nagpasalamat kong daan
misamot kahugno ang
akong kalibotan sa dihang mitubag kog
walay sapayan
katonto jud ning mga agianan
galikoslikos
walay kapaingnan
anaa na usab
ikaw
nahilugmok
natikluhod
ikaw
nga gitukmod
sa mga kamot
sa imong
mga labod
ania na usab
ako
nanghinaut nga
ang kasingkasing
mahisama
unta sa
usa ka puthaw
ania kitang duha
naglutok ang
mga mata
nga wala matandog
sa tila sa dila
sa kaadlawon
pagkadaghan sa isda
nga naglukso-lukso sa sapa
nagpasad ang mga kasag
nagkumpayot sa nipa
wala ako mamasol
wala ako manikop
malipayon ako nga
mipauli sa akong payag
mipahulay mitago
kay kusog kaayo ang
ulan
nahinumdoman ko
ang kahadlok sa dihang ang tanang
palibot
mao na lamang ang mga gapnod
wala na ang agianan
wala na usab ang nagsulti
wala na usab ang mga pulong
ang nahibilin mao lamang
kita nga mga buta
nagpuyo lamang kita
gipalabay ang panahon sa mga gapnod
wala ang hisgot sa pagbasol
kon miabot kita didto
nasabtan nato ang tumong nga mao
man lamang unta ang pagtan-aw
sa mga bulak nga rosas didto sa
kilid sa bungtod
apan wala na kini didto
ang mipuli mao ang gapnod
baga kaayo nga gapnod
ang habog nga bukid walay tingog
sama sa mga dagkong bato sa kilid sa dalan
oo,nahinumdom na ako
nagkita kita didto
kita nga nangawala sa ilang mga kamot
kita nga milayas
oo, nahinumon na ako
kita ang mga gapnod og sila ang dalan nga nawala
kita ang mga rosas nga pula didto sa kilid sa bungtod
sila ang habog
sila ang mga bato
kita ang tingog
sila ang kahilom
miabot na ang akong
gikahadlokan
nga ako dili na
maghandom kanimo
og dinhi na lang
kutob
ang akong mga pulong
tagboon ako sa
tumang kahilom
nagkanta
ka nga ikaw rang usa
"i will survive"
sa pikas lawak
sakit kaayo ang akong
kasingkasing
midagan sa akong
bukton
morag ligid nga
puno og lansang
miagulo ko sa kasakit
nakasabat ang akong
utok og
"i will survive"
dunay napiit nga ugat sa
akong kagahapon
og ang kasakit niini
nagpadayon
nagdagandagan
morag batang walay
buot
paingon sa hagdan
nga walay
ali
mahimong sakto
kintahay
nga ang igat nga
bulan
mao ang pinaangkan
nga inahan
sa mga bitoon
nga naglatagaw sa
langit
nga mao lamang
ang
makalipay sa
kasub-anan
sa gadanghag nga
bulan
tungod og alang
sa gugmang
di jud kabalibaran
gusto nako
ang yano
ang pulong nga
imong masabtan dayon
bisan og dili ka na
maghunahuna
kay og dugayon
nimog hunahuna
basin sakit
basin hapdos
gusto nako
yano lang
gamayng kusi
nipis nga kulinit
danlog nga halok
sa aping kong uga
hinay nga sitsit
sa usa ka pagpaabot
gusto nako
yano lang ang gugma
sumsum lang
dili ko anang pista
gusto nako yano lang
kotirkotir lang god
ginagmay nga hisgot
dili nang libak
gusto nako yano lang jud
simhot sa buhok
kadyot nga tutok
ginagmayng saad
gusto nako ang yano
nga ugma
kanang dunay balikan
kanang naay magpaabot
gusto nako naa ka
apan dili dugay
dili ko gusto anang
tapot kaayo sa bungbong
makuspaw
mahimong sumo
daghan kog gusto nga yano
apan dili mahimo
gusto nako kita kadyot
dayon babay na dayon
gusto nako kanang yano lang
walay bongbong walay utlanan
kanang naa ta diri
apan dili ta magpabilin
kanang dili na nato damhon
apan angayang handomon.
i
pagkadaghan gayod ang
bunga sa punoan sa buongon
nangatagak na lang sa kahinog
walay giganahan nga namunit
akong gihatag kanimo
apan wala ka gani modawat
ii
ang imong nakita mao lamang
ang moskitero sa akong tatay
nga wala pa mahuklas
samtang nahitakulog pa siya sa iyang kahubog
iii
nausob ka
dili nimo madawat ang maong talan-awon
ang kabaho sa panimalay
sa usa ka gubot nga kahimtang
iv
ako ang wala mausob
ang pahiyom nagpabilin bisag mora
kinig hilaw nga mangga sa kaaslom
kay ako na kining naandan
v
milabay lang ang bagyo
og ang mga kagabhion nahisama lang
sa mga dahon nga
nangahulog sa mga sanga nga nangabali
sa mga udlot nga nangahimong dahon
sa mga pyuos nga nangahimong bulak
vi
karon gipakita na kita sa nawong
sa usa ka babaye nga baga kaayo og buhok
nga atong giukban og putong
og atong nakita ang tinood nga katahom
viii
daghang bunga ang pagpaabot
tam-is og naghatag og katumanan sa mga saad
ix
manglingkod kita sa silya
atubangan sa atong bag-ong talad kan-anan
ipisan mo ako sa bino
og hatagan ko ikaw sa akong pan
x
lig-on na ang gamot sa kahoy nga atong gitanom
daghan na kini og mga sanga
mopahiyom kita
sugdan ang tagay sa kadaugan
hubgon na nato ang atong kaugalingon
niining atong bag-ong panagkita
kulob hayang ang kinabuhi Noli
morag bagol
hayang ang kaniadto
og ang karon kulob
apan walay rason nganong
dili na kita magtagay gikan lang gihapon
sa usa ka baso
aron tilawan na usab ang katam-is
sa atong panaghigala
kay bisan gani ang bahal nga tuba
bisan og wala na ang sumsuman
sa gihapon haska pa mang lamia.
ang ting-ulan mibasa
sa payag
ang kalayo sa duha ka
dughan
wa pabanban sa
pagdilaab
nasunog ang gugma
nagpabilin ang baga
apan napalong lang gihapon
kini
pag-abot sa hulaw
wala na masabot niini ang
mga katarungan
sa pagkapalong og
kabugnaw
mao kini ang kahaponon
dulom
hinay morag sulom
nga mitago sa likod
sa dakong kahoy
sayod ka kon unsa ang
mahitabo sa kangitngit
sa unahan
didto sa ubos ning bungtod
atong makita ang mga anino
sa syudad
ang mga kiblat sa kabibo
ang nga kwadradong bintana
nga amarillo
ang nangidhat nga
bitoon
ang mga sinud-ang
nga mga kahoy
ang mga tinai sa kalsada
nga lahilahi ang
bulok
maglingkod ka
sa bug-at mong hunahuna
manigarilyo
mubolhot ka og aso sa hangin
sama sa usa ka pogon
nga naglung-ag og saging
magpaabot
ako nga gipul-an
na niining atong pagbalikbalik
og bukiki sa
atong mga samad sa kagahapon
manamilit una
suroyon ko ang dalan sa
unahan
lantawon ko lang kon
unsa ang gibuhat sa mga suga
sa poste
sa mga dahon sa kahoy
dapit sa daplin
sa imong kabatan-on
nakita mo na ang angay nga makita sa bintana
ang kahoy nga walay dahon
ang bulan nga namidpid niini
ang bukid nga walay sagbot
nauga sa tumang kainit sa adlaw
ang kawanangan nga luspad
ang abogon nga kalibotan
mao usab kana ang akong nakita kaniadto
sa nag-edad pa ako og baynte
gani sa akong kahadlok sa gawas sa balay
wala ako mangabre sa pultahan
miulan, mikilat, mibagyo, mihulaw,
nagpabilin ako sa kalibotan nga papel og tinta
apan miabot ra gihapon ang kapuol
miabot ang panahon nga mismo ang pultahan ang mangabre
nga mismo ang hagdan ang motikang
nga mismo ang mga salog ang mosayaw alang kanato
nga mismo ang lingkoranan ang mopasinaw sa iyang sampot
nga mismo ang mga agianan ang monagan
aron ka dalhon paingon sa imong kapalaran
og dinha makita mo ang dakong larawan nga wala na ang bintana
nindot, makalingaw, makagana sa kinabuhi,
lami, makapatulo sa laway, makapaiskil sa atong mga kusog
apan, naglibog ko, anaa lang gihapon ang tingog sa hangin
sa hapdos nga kutokuto, sa kakiwa sa mga kamot, sa pagduda sa mga tiil.
sa usa ka garapon
nga sarado
gisagol niya ang mga
gihay sa puti nga
mga rosa
og mga itom og
gansang-gansang
nga mga bato
gipalabay niya
ang pipila ka
tuig ayha
niya gitan-aw ang
sangpotanan
gipaningot og dugo
ang mga bato
apan ang mga puti
nga gihay
nagpabilin nga
buhi
naghatag kinig ginhawa
nagpatakod
og kinabuhi
og ang garapon morag
dunay kamot nga
miabli sa iyang
taklob
ambot og ngano
apan nadungog sa hangin
ang pag-agulo sa lawas niini
sa tumang
kasakit
pagkahuman nakog basa
sa monologue ni Rudy Vera
nakahinumdom ko nimo.
lahi sab si Rudy
miatras, gikumot ang admission slip sa
U.P.
Wa kaantos sa linyalinya
og sakaysakay
sa mga titsers nga tan-aw niya
walang sinabi.
morag mas mobilib ko nimo
nga nag-antos sa snow
para lang makab-ot ang imong
damgo
bay, lami jud ang feeling
kanang magtudlo sa universidad
kanag mora kag si Kristo
nga magwali didto sa Mount
atubangan sa daghang
mga uhaw nga
nincompoops
na hala
pag-ayo-ayo diha
sa pagkab-ot sa imong nga tinguha
og kabahin ni Rudy
mi-comment ko sa iyang mono blog
ingon ko
kon nakaya sa mga bobo og boba
nga makahuman og degree sa kolehiyo
ikaw nga genius
nganong god nga di kabalong mag-antos?
korek me bay if i am wrong
pagwali daw bi
kay mamati ko.
basin baya og usa ko sa
mga nimcompoops nga
katahaan kay lagi
dili ko UFO.
* UFO (Undergraduate FOrever.)
nagkagagmay ang mga dahon
og nanganipis
ang punoan wala na mitubo
og ang iyang panit nag-uga
nangutana ka kon ngano kaha kini?
ako kang gitubag: palihug tan-awa ang mga gamot
ug tuod man
nakaingon ka nga sakto ang pangagpas
nangalata na ang mga gamot
og wala kini nimo nabantayi
busa mapukan ang kahoy
mangalaya ang mga dahon
og subo nga talan-awon ang
kahaw-ang kon wala na kini sa atong atubangan
nasulayan mo na ba higala
ang pagtan-aw sa kalibotan
gamit ang usa ka mata
lamang?
nasulayan mo na ba ang paghigda
sa alas nyube sa buntag
bisag dili ka katulgon
tungod kay nabati nimo
ang imong pagkawalay pulos?
kadtong gipatong mo ang imong
tuo nga kamot sa alugnan
nga mora kag papel
ka gaan?
kadtong gitabonan mo ang pikas
mata tungod kay hapdos
ra kaayo ang usa ka
talan-awon?
kadtong gitak-om mo ang imong
baba kay samok na kaayo ang mga pulong?
kadtong naghuot ang sip-on og luha
diha sa imong ilong?
pagkahilom sa lawak
ang mga haligi gibati og kahadlok
mikurog ang mga bongbong
og ang salog dili gustong moangkon
sa imong gibuhat sa pisi
walay makaako og tan-aw
sa umaabot
nasulayan mo na ang sunod nga nahitabo
apan naluwas ka niini
kinahanglan ko pa ba kini nga isulti dinhi?
sa dagat
miuna ang amahan
nagsunod ang bata
puros sila
mga anino
sa kaadlawon
nawala ang amahan
ang bata ang
mibalik
og nagpunay og yawyaw
nga ang namatay dili
kadto mao
ang iyang tinood nga
amahan
adunay nalumos sa dagat
basin ang kagahapon
kinsa ba ang nakaseguro niana?
basin ang bata
o dili ba basin ang amahan nga
nagbitbit sa kabug-aton niini
abi niya
wala masayod ang inosente nga anak
abi niya
siya lamang ang nagkupot sa kamatooran
sipyat siya
ang bata mas nakasabot
mas lalom ang pagdungog
nga pati gani
ang tunob sa mga hulmigas
iya mang
maaninag didto sa
tumang kangitngit
ayaw pagpanikangmot nga masabtan
nimo kini
alang lang kini sa bata
nga nagsugid niini
mahimong mosugot ka sa akong hangyo
kalimti ang amahan
kalimti ang kagahapon
tagboa ang anino didto
sa kabuntagon
ah, kon makita mo sila
sa pagsimba
pagkaamo sa ilang mga dagway
pagkakipot sa ilang mga baba
nga nagpunay og pangadye
pagkalig-on sa ilang mga tuhod
nga maayong moantos
anang pagluhodluhod
ah, pagkakugihan nga
moampo kini sila
sayo sa buntag
atua na sa simbahan
nagrosaryo og
tambong sa misa
pamati sa wali sa pari
og siging paghid
anang benditadong tubig
sa ilang mga panit
og walay undang nianang
pagpanguros
apan kwidaw ka
kay pag-abot sa balay
kusog kining mameste
sa mga katabang
kuripot kini sa mga
kaayohan
dili kamaong manghatag
sa mga makililimos
og kusog kining magyawyaw
sa halos tanang
butang sa matag-adlaw
maglibog ka
kon unsa ba ang sulod
sa ilang mga nobenahan?
sa ilang mga pangadye?
sa ilang mga pangiyopo?
wa na akoy salig aning mga
halangdong
tigpakaaron-ingnon
kon makita ko pagbalik kining
hulagway sa bulak nga imong
gihagkan kaniadto
bation ko ang kamingaw
apan dili dugay
maghunahuna ko ug tarong
og lalom
bation ko ug balik ang
kalipay sa dihang kini
akong gikutlo
og akong gibiyaan didto
sa dalan nga atong
giagian
lisod diay kon
ako lang ang mahigugma
lisod diay kon ang
maong bulak sulayan
ko pag-angkon
nga og kon sa paningkamot
maangkon ko man
apan dili gayod para ako
busa og bisan og wala pa kini
malaya sa akong
kamot
ako na kining gihatagan og
kagawasan
ako kining gilabay
sa imong atubangan
nahurot ang sulod
sa tasa
mibanos ang lain
nga pagkapuno
sa hangin
wala ang pagkawala
dili kana ang tinood
ang pagkawala
anaa nagtikawtikaw
sa dughan
nianang gibating
kahaw-ang
kataw-anan nga ako
nanghambog
nga usa ako ka bato
nga dili makadungog
og makabati
nga dili madutlan
sa kagis
og bunal
ah, tan-awa
sa ulan ako nabasa
og sa kainit sa adlaw
ako nauga
ah, tan-awa
gisipa ako sa bata
og natugpa ako
sa lapokan
nawala
nalubong
kinsa ba ang magdahom
nga ako karon
gikalimtan na
sa akong kabililhon
sa kalibotan
sa mga tirador?
gibati ko ang
kahaw-ang sa tasa
apan wala usab
ako mangayo
og kape
bugnaw seguro
ang kasingkasing sa hangin
sama sa tawong
nalubong sa yelo
dili na gani seguro
kinahanglang bughaon pa
sa atsa
sa kabag-ohang kalit
moliki rag iyaha
sama sa bildong gitusnob
sa gabukal nga
tubig
ang paghikalimot kuno nahisama
sa wa nimo pagpalong sa suga
didto sa likod sa balay
mao nga sa tibuok adlaw
nagsiga intawon kini
ang makapahinumdom nimo
mao ang suga nga wa'y
hunong og siga
dili nato maila pag-ayo
ang tawo nga
mas nalipay sa iyang nakita
sa gawas sa bintana
kaysa nawong
sa iyang uyab nga bag-o
lang niyang
gikayat.
wa nako kaayo
maila ang kaayo sa akong amahan
og sa akong
pangagpas wala usab ako niya
maila kaayo
sa pipila ka panahon nga kami
naglikaylikay sa among
tagsatagsa ka
mga tutok
sa wala pa mamatay si mama
naghisgot siya nga ang mga tudlo kuno
ni papa morag mga bato sa panas nga
daghang tubod sa tubig
nga ang iyang kauhaw kuno
nahupay
apan ambot dili ko kasulti bahin
niana
siya lang ang nasayod
wala gani ko kabati bisan tulo na lang
sa ulan gikan sa iyang langit
kon kini aduna man
nahisama kita sa
mga kandila
nga sa kahayag og
kainit
gikaon ang kaugalingon
hutdon
hangtod na kini sa
pagkapalong
adunay mahibilin nga
lanay
sa atong pagkawala
o pagpahawa
balikan pa kaha
kini nato
sa lain na usab nga
pabilo og
pagdagkot?
sa ilalom sa luspad nga pula
nga mga dahon og bulak
sa mga kahoy
mipanaw ang sakayan
nga gisakyan sa
mananagat og sa
mga uwak
sa ibabaw sa mga habog
kaayong bungtod
nanglupad ang mga tulabong
ang gabon
miputos sa mga kahoy
didto sa ubos
busa dili na sila makita
wala ang mga tawong
palaaway dinhing dapita
madungog ang awit
sa hangin
og sa suba
dili ikatingala nga si LaoTzu
og si Basho
nakahimo og daghang balak
nga milungtad
bisan pa sa pagtabon sa
baga nga habol
sa milabay nga panahon
si prof. cariaga
