pagpangita sa sulbad...

sa pagpangita sa sulbad sa usa ka makalibog nga
pangutana
gihagpat niya ang mga panultion, gitagsatagsa og lantaw
ang mga bulok og ang mga hulmahan
gianinaw ang tubag diha sa usa ka kahayag sa kalayo
sa tubig, sa mga paghapnig didto sa banig,

misulirat ang iyang mga mata og ang iyang mga pilok mibawod
nahimo ang usa ka unos didto sa lawak
ang iyang mga tudlo nahimong mga tuko nga kawayan
milapos sa kisame og natawo ang mga panganod nga karon
mihatag og ulan

mibaha sa lawak, naanod ang mga papeles, ang mga sanina
og karsones nanglutaw
gikahadlokan niya ang moabot kon unya kini malumos
na hinoon

gisalom niya ang dagat sa lawak
wala una siya miginhawa
namidpid siya sa mga bongbong nga nakigsandurot sa tubig
gisukod niya ang kalay-on og ang kabag-on
hangtod nga ang mga numero nag-asoy kaniya sa sulbad
kawhaan og pito ka lalom sa kaitom sa bulok sa lumboy
og kapitooon ang pito ka pitik sa pitogo
isapawsapaw ang pulo ka pawikan
dayon og tabon sa tulo ka tinunton nga taklob sa tanzan

mikatawa siya, nasabtan na niya ang sulbad
sa iyang hinimo ra usab nga problema...

kon duna nay kauban...

didto sa manila nagsuroysuroy ang usa ka kalag
nga gisi
naghandom nga unta dunay laing kalag nga iyang makatagbo
unya ingnon siya: hoy, asa ka man paingon?
kuyog ko bi? para duha na tang maglibot-suroy dinhang dapita
nga haskang pakadaghanang tawo apan mingaw man gihapon,

dunay nahitabo, nagkita silang duha, nag-estoryahay og dugay
nagkuyogkuyog miadto sa Luneta, milantaw sa
adlaw nga paingon na sa pagkapalong
nanglingkod sila sa bangko, daplin sa baybayon,

dayon dunay panahon nga miabot ang kadyot nga
kahilom
og nakita niya nga ang iyang kalag nga gisi sa hinayhinay
mitapak sa iyang kaugalingon

nabag-o siya, nahimong sida, puti kaaayo, limpyo,
humot, nga bisan diha na kini sa tumang kangitngit
misanag, mihayag

samtang ang bulan miabot og mipungko diha sa kapunawpunawan
dapit sa unahan

wa mag-abot

wa mag-abot

miuna ko
og gawas
wa mapugngi
mikakilid ko
og mihagok

galagot ka
diha sa kahilom
wa gani ka
kasabot kon
unsay buhaton

naglutok imong
mga mata
gikwadro
sa kisame nga
hagbay rang
gianay....

ang kinabuhi
nahisama usahay sa
pagpanghinguko

usahay makalimtan...

adunay mga buluhaton
nga atong naandan og dili
na gani hunahunaon

dili kini kabahin sa
sayop ba o sakto

sama anang pagpanghingugmo

sa dihang imong gikuot og
gikulitog ang imong ilong
naghunahuna ka pa ba kon

sala ba kini o dili?
kon maka-impyerno ba ang
maong paglikit mo niini?

kon mahalangit ka ba
sa dihang imo kining gitilawan
niadtong wala nay
naglantaw kanimo?

mahurot na lang kita sa
ulod diha sa kataposang hapla
sa atong kinabuhi

apan ang mga pulong di gyod,
ang hunahuna
ambot og ngano nga
wala man untay baye og laki
apan
nganong haskang kusuga man
gyod nga
managhan

lahi ang mga pulong og mga
hunahuna
pagkasirok
pagkaigat
bisan gani sa tumang kahilom
na rag
balik sa pahinumdom

mag-unsa ba ang tinood nga kaputi
sa gumamela?
para unsa ba ang kapula sa iyang
tungatunga?

para lang ba kini sa pagkalaya?
ang kaanyag ba alang lang ba sa kamatayon?

dili magamos ang kaanyag
walay tinabal nga kaputli
ang pulahon nga tunga
molagom moitom sa paglabay
sa panahon

ang tanan
mahisama sa tapaytapay
nga korona sa pabo nga karon nagbitay

ako...

ako...

magpabilin akong aso
nga dili mo makumkom
mihatag ako og kainit
sa kalayo ko
nga dili mo makita

sa makanunay gisunog ako
sa dakong kalayo
sa makanunay nahimo akong
abo diha sa mga tumbanan
og sa makanunay sama sa
Phoenix
mibangon ako isip baga kaayong
aso nga mobalik sa kalangitan

mabilin ang kahaw-ang og
kamingaw

ayaw kabalaka
sa sunod nga dag-om
sa ikaduhang unos sa imong kalibotan
mobalik na usab ako
sama sa usa ka kusog kaayong ulan
nga molanab na usab
diha sa imong lasang sa imong suba
sa imong mga patag
og mga kasagbotan

sa sayong kabuntagon
gibaktas ko ang patag

kalit nga mibutho ang
kusog kaayo nga ulan

mipasilong ko sa landong
sa dakong kahoy sa kilid sa dalan

sa mga panganod nakita ko
ang mga sayaw-sayaw nga nanglupad

nga daw dili madutlan sa tubig
nga daw nagsadya sa tunga sa subo nga kalibotan?

dili kaha sila kamaong mobati sa kasakit?
dili kaha sila kamaong moduyog sa bakho sa langit?

nganong dili ko man sila maawat?
nganong madutlan pa man ako sa kasakit?

alang sa pagbalak..

gusto ko ikaw nga biyaan
ambot, ako ka man hinoong gibalik-balikan

wala ka mahigugma kanako
wala usab ako mangandoy nga ako mahigugma kanimo

ambot, og nganong ania ako
kanunay nga nanambo alang kanimo

wala man unta'y bintana
wala man unta'y saktong kumbera

ambot, kon unsa ka kaha
nganong mitapot man ako kanimo?

nagmasakiton ba ako
og miduol kanimo aron lang unta maayo?

ambot, mananambal ka ba?
pagkahinay gayod sa imong mga lihok.

mikalit og ulang
kusog

morag nawili ang
hingtungdan

didto sa sementeryo
nagdungan og abri

ang mga itom nga payong
samtang siya sa panganod

naglantaw
nawala sa takulahaw

ang payag nga gugma

ang payag nga gugma

ang payag
maoy natawhan sa gugma

naandan sa gugma
ang walay bongbong

kanunayng abri ang
mga bintana

ubos lang ang tanan
makab-ot lang ang mahatag

apan moabot sab ang
hangin og mabati na ang

kawad-on sa bongbong
og sa atop nga nipa

sa tinulo unya sa ulan
sa dihang mabasa ang gugma

og tugnawon og magkurog
maaninag ang pagbasol diha

sa mga giwang og buslot
og ang payag nga gugma

moharag, maghisgot og
lig-on nga mga haligi

nga anaa lamang sa mga
damgo og paghandom

sa kadugayan mabiyaan
ang payag nga lumutan sa

tumang kamingaw og
sa hinay hinay tabonan

sa mga bagon og sa tag-as
nga mga kogon, papason

balak alang kaninyo...

balak alang kaninyo...

makalipay
kong nanay
bilib si tatay
abtik ko

kamao kong
moihap
mamaligya og
balut gikan sa
alas 9 sa gabii
hangtod sa
alas 3 sa
kaadlawon

momata kog
sayo
maglalog sa
baboy og
manok nga
panabong
ni tatay

magkuso-kuso
sab ko sa bulingon
nga gihumulan ni
nanay
waswasan
ihayhay aron
mauga pagkahapon
og isuot na usab
sa akong duha ka
mga manghod

kamao na sab
kong maglung-ag
og bugas
mag-prito og
bulad

magsag-ob
og tubig ilimnon
manghugas og
plato og mga
baso nga
mawala ang
sabon

ako si
Klokoy
akong tinood
nga ngan
Piolo

miundang na
ko
sa Grade I.

kalipay kong
tatay
og Nanay

hago kaayo
ang akong lawas

apan way sapayan
kalipay ko
ang kalipay ni
nanay og
tatay

pari nga giordinahan ka niadtong grade three pa lang ko
engrande ang kalihokan
sabaan ang mga kusinero nga nagluto sa mga adobo og nilat-an
tapad ang katawa og agik-ik sa nataran
ensakto ang pag-abot sa ubang mga bisita gikan sa plaridel og dipolog
nagakos, naghinangopay, nagsadya alang kanimo
garbo ka sa kaliwat sa mga Evardone og mga Alfeche


yano lang ang pagpanglabay sa mga katuigan
akong nahibaw-an ang imong pagtagotago sa bukid
wa madugay nadakpan ka, napriso sa pito ka tuig, og nausob
ang kataposan, mao nga ikaw nahisama usab kanila: mamalikas disin motakbas!

palihog...

palihog...

gusto nakong
sulaton unta and usa lang ka
pulong nga
makapatumpag
og dako kaayong bungtod,

gipangita pa nako
wa nako makita
og busa di pa nako
mabungat,

usa lang ka
pulong,

palihog

pakapin

pakapin

gisuki nako ang
kahilom,
gipalit nako ang
kamingaw,
gipakapinan ko
og pasaylo

busa nagpasalamat
ko.

dinhi ning lungsod nga karaan...

dinhi ning lungsod nga karaan...

makalibog kining atong lungsod
sa gabii
nagpunay og hunghong
samtang gisuroy nato ang iyang
karaang karsada
nanawag kay wa ambata
gihikyad ang iyang mga samad
nga wala maalim

barado ang mga kanal
hilom kaayo ang mga tindahan
gibukbok ang mga bongbong
sa mga balay
nanirado ang mga bintana
og sud sa mga lawak anaa ang
mga patay
nga dili magpalubong...

ang akong ginhawa
motagbo sa imong
ginhawa

ang akong laway
maligo sa imong laway

ang akong igham
mahimong usa ka balak

ang akong pag-unto
mao ang kataposang
awit nga maoy mohatod
kanimo sa

imong paghinanok
ang akong pagkatagbaw
diha sa ibabaw sa
usa ka pahiyom silong
ning atop sa
kaminyoon

karong
katorse sa pebrero.

kining akong sunoy
taas na og tahod,

hait og bulang, og daghan
na og gipatay

ugma kon mabihag mo siya
dili ako mangayo og
tingog sa kalooy

maghambin ako sa
tumang kaguol ning akong
kapildihon

ang atong mga palad..

ang atong mga palad..

sa ilalom sa yuta
nangatulog ang atong mga
diyos diyos,

kasagaran gipiyal nato
ang atong dangatan

og usahay ila kining gikalagot
og busa
mao nga mabati mo usahay
ang kusog nga
linog.

mga patay nga pato...

mga patay nga pato...

i

mga patay nga pato
naglutawlutaw sa suba
misalig sa sulog
mikuyogkuyog.

ii

mga galutawlutaw nga tulo
ka puti nga pato
patay na
gisulogsulog sa sulog sa
suba paingon sa
dagat

iii

patay na ang mga pato
sa dihang mikusog ang sulog
suko kaayo nga
mihatod sa nahitabo didto
sa baba sa dagat

sa dihang mihangyo ko og usa ka halok
sa imong aping
mibalibad ka,

sakit kuno ang imong ulo og
gabagotbot ang imong tiyan,

og busa kay miabot na man ko
sa akong kataposan,
mikanaog ko sa imong tugkaran
og nanamilit, og

miingon ka nga ako nagkulang sa kaisog
usa ka talawan nga
dili kabalong mogamit anang
pulong nga
pagpamugos, gusto man god nimong

dili kaayo mabantayan nga ikaw usab patay
sa gugma

diri kanako og ako nga nagpaubos na pag-ayo
kanimo, nagpabuangbuang usab nga dili
kamaong mogamit sa pulong anang
ikaduhang paghangyo, basin og sud sa akong

kaugalingon, aduna akoy mas labaw pa nga gihunahuna
labaw pa sa kainit sa imong mga ngabil
og busa wala kaayo ako
matintal sa pikas nimong
aping.

gestalt

gestalt

gipangutana niya ang bata nga nagpakaon sa
iyang kabayo kon pila ba ka buok ang buhok
sa maong kabayo.

mitubag, sa way dugay-dugay, sa wa gani paghunahuna,
3,571,962

gipangutana kon giunsa niya pagkahibalo ngano nga ang
buhok sa kabayo
3,571,962

ug mikatawa ang maong bata, mitubag, nga kon gusto niyang
sutaon kon sakto ba siya,
mahimo niyang iphon ang mga buhok sa iyang kabayo

sa iyang pagpauli, gusto unta niyang sultihan ang iyang asawa
sa kalabtik sa pangutok sa maong bata apan siya mismo nakalimot
kon pila gayod ka buok ang buhok sa maong kabayo
og busa

nagpakahilom na lang siya

ang sala...

karong adlawa
wala nako mabuhat ang
angay nakong buhaton
og miingon siya
nga ako nakasala apan

sa tinood lang
ang wala pagbuhat nako karong
adlawa sa angayan unta nakong
buhaton
nakalipay pag-ayo kanako og
busa
bisan og wala siya mangutana
kanako
ako siyang ingnon
nga ako
wala gayod makasala
kay ang sala mao man
kadtong makapasubo kanato
dili kadtong makalipay.

usahay...

usahay dili kalikayan nga ako
maghinuktok og makapangutana
nganong ang isda nga
bantaan nga unta
atong saluhan sa panihapon
imong mang gidala sa
imong mga barkada didto sa
atbang og
inyong gisugba
gisumsuman og
dayon ninyog lingawlingaw
kuskos sa gitara
sayaw
kanta
inom sa tanduay
komedyahay
buhakhak sa
katawa
og
pabulhot sa Champion
nga blue sa inyong
nga ilong og
baba

samtang kami nga
imong mga kaliwat ania
dinhi sa atong
balay
naglantaw

sa kusina nga mingaw
sa plato nga walay sulod
sa lamesa nga walay kisaw
sa banga nga walay tubig
sa dapog nga walay aso

naghandom kami
nakapangutana kon unsa
kahay lami
sa maong bantaan
kon itusno
sa suka nga
aslom nga gipug-an
og biasong?

kami ang ania dinhi nga
dili hubog ang
nagpakahilom lamang

karong gabii
pangayoon namo ang
imong tubag
bisan og mamatay ka
pa sa imong
kahubog.

ang kabahin kang cesar...

dili ko matingala nganong
nawala si cesar


nganong gi-injection niya
ang efficascent oil sa iyang
too nga bukton

dili ko matingala nga gubat lang
ang iyang nahibaw-an
nga mga sugilanon

dili ko matingala nganong ang
mga iring iyang gilaphawan og
ininit nga tubig

dili ko matingala nganong sa
tibook adlaw nagpalutawlutaw siya
sa dakong lawod sa dagat sa
Katipunan
og wa na gayod igkita

asa na kaha si Cesar?
buhi pa kaha siya?

dili usab ako matingala nganong
ikaw nga iyang tinood nga inahan
wala usab misulay og
tubag sa maong mga pangutana.

kabahin ni genoveva boquirot...

si genoveva boquirot
naniwang na

hapit wa ko kaila sa dihang milabay siya
sa among balay og ako

nga nanampiling naglantaw sa mga
batang nagdula og shatong
sa karsada nga

wala kaayo'y sakyanan nga
molagbas
kay kining dapita man god haskang
mingawa
apan wala ako matingala nganong
si genoveva boquirot haskang niwanga na

ang hangin dinhing dapita kusog og
ang mga tsismis galapos-lapos
sa tanang mga pultahan og bintana og

ang mga libak
nagtinakbasan sa ilang mga kaugalingon og

ang mga hungihong og mga
pangag-
pas walay hunong

si genoveva boquirot
haskang niwanga na
ang iyang hawak morag
sanga na lang sa bayabas nga
walay bunga

siya ang inahan
sa mga hungihong dinhi
sagap

ang tanang mga balita
matinood man og bakak

wala siya'y labot kay
og siya pa
igo lang siyang naghatod
og nagyagyag sa iyang
naani

nanambo
ako sa bintana
kay

kaganiha nagdugo ang akong kasingkasing
og si genoveva boquirot
nakakita niini og sayod ako nga iya
kining buhatan og
lab-as nga sugilanon

ugma
unsa na pod kaha ang balita sa radyo
bagon ning dapita?

kinsa ba ang naburos? kinsa ang napurdoy?
kinsa ang gikulata sa bana?
kinsa ang gikabit og kinsa ang
gisulong sa asawa?
kinsang bana ang loyloy na og kinsa ang
asawang nangita og kinilaw sa bukana?
kinsa ang nangawat og himongaan?
kinsa kaha ang
puto og puta?

ang mga aping ni genoveva boquirot
namyahok na
bukog og panit na lang siya
nabaho na ang iyang alingagngag
nabali na ang iyang likod
napudpod na ang iyang sapatos
og nalutahan na ang iyang
tikod
napangag na si genoveva boquirot
nasamdan ang iyang dili
og nalata na
nasirad-an ang iyang ilong
og dili na siya kaginhawa
naospital kagahapon si
genoveva boquirot ang akong bag-ong
nahibaw-an mao na si genoveva
boquirot patay na


dili magsadya ang among lugar
nga mamingaw
magsubo ang tibook balangay
daghan ang motambong sa pangadye
sud sa siyam ka adlaw

kan-on nila ang pan ni genoveva boquirot
hutdon nila og pang-it ang mga lintoy og galletas
hutdon nilag higop ang kape sa balay ni genoveva boquirot

kay si genoveva boquirot
usa ka lahi nga kalipay nga karon sa ilang balangay
nawagtang.

ang akong pangandoy...

gusto kong mahimong director sa usa ka pelikula
misumpay ka
maayo ko sa LMS
mahimong ako ang actor
og ikaw ang paris

wa ko kaayo kasabot sa LMS
apan sa dihang imong gi-define,
makahiubos hunahunaon nga ikaw
wala pa diay makaila kanako

kaniadto pa gusto nakong sulaton ang
kabahin sa Sipadan
sa way kukahadlok
ako kining isumpay sa Jolo
sa MNLF didto og ako kining ipahaom sa
Malacañang didto gyod sa pultahan
aron madayag sa bintana
sa Malolos

hisgotan ko ang pag-ihap sa mga kwarta
sa mga Generals
pila ang ilang balon og pila ang ilang
gikaon
nga bisan unsaon og kwenta sa akong utok
di man gayod
mahurot

gusto ko nga mahimong aktor
kadtong gikidnap og wala makabayad sa ransom
kadtong giputlan og liog
kadtong wala na gayod makatingog.